Z DNIA NA DZIEŃ, Z TYGODNIA NA TYDZIEŃ

„Letarg” Grzegorza Marcinkowskiego

Anna Łozowska-Patynowska

POETA WIDZĄCY PODWÓJNIE

Istota „Letargu”, w swojej kompozycji właściwie tryptyku, osadza się na próbie doścignięcia głębi, doskonale zakamuflowanej przez naszą aktualność. Należy zatem zapytać, czym jest letarg, do którego nawiązuje tytuł zbioru? Nieprzytomność, apatia, senność to słowa-klucze określające dominantę tomu. Czy to jednak wystarczy, by oddać charakter trójczłonowej werbalizacji stanu emocjonalnego człowieka wyłaniającego się z „Letargu”?

Interpretacyjną wędrówkę zacznijmy od „K”, rozdziału składającego się z dziewięciu wierszy, dotykającego problematyki esencji rzeczywistości, w której tkwi człowiek: „Wyobraź sobie, że stoimy w samej awangardzie apokalipsy” („Drugi”). Imaginacja nie ma z tym przedstawieniem nic wspólnego, bo akcenty, które rozkłada podmiot, dotyczą naszej rzeczywistości tu i teraz. „Pękanie”, doskonale widoczna ilustracja destrukcji tego świata wiąże się z wizją regresu postępu cywilizacyjnego, po którym nie zostanie już nic. Człowiek wobec kultury nie jest zatem bezradny, bo przecież „na ścianach klubów odcisną się nasze kształty”. To, co w nim najcenniejsze to istota pamięci oraz pewien wymiar inteligencji emocjonalnej, który daje szansę odczucia filozofii miast „drżących niedostrzegalnym drżeniem”. Apokalipsa wydaje się wobec tego nieustannym próbowaniem przez człowieka materii świata („popiół otrzepujemy z ramion”, „czujemy na plecach płomienie”). Nie chodzi tu zatem o umieranie, rozsypywanie się ludzkiej rzeczywistości, wszak metaforyczne przedstawienie na kartach „Letargu” pełni inną kluczową funkcję. Bladość i przezroczystość ludzkiej egzystencji domaga się nabrania większej wiarygodności. Czyniąc świat diametralnie przezroczystym, Grzegorz Marcinkowski odsłania przed nami konstytucję ludzkiej natury, człowieka tak bardzo skoncentrowanego na powierzchowności i prowizoryczności własnych zachowań. W nim właśnie pragnie poeta wzniecić wolę walki o sens tego, co widoczne-niewidoczne.

Czytaj więcej: „Letarg” Grzegorza Marcinkowskiego

Szkoła jako śmiertelna choroba przenoszona systemowo z pokolenia na pokolenie

Katarzyna Kuroczka

Z chodzenia do szkoły powinno się wyrosnąć jak najszybciej. Dla własnego dobra. Dla dobra reszty społeczeństwa też. Ten, kto pozostaje w oświatowych murach za długo, ulega nieodwracalnym deformacjom wszystkich układów – od ruchowego począwszy, a na układzie odpornościowym skończywszy.

W drodze do szkoły (à propos zwrot ten przeraża każdego Czecha, dla którego ‘droga’ to narkotyk, a nie chodnik czy inna ścieżyna), tak więc w drodze do szkoły deformuje się najpierw kręgosłup. Jeśli bowiem nie da się nic wtłoczyć do głowy przez uszy i oczy, to należy przynajmniej podjąć próbę przez plecy, dlatego kolejnym pokoleniom każe się chodzić z coraz większymi ciężarami na ramionach. Zaskakujące jest, że im więcej wiedzy wlewał belfer do uczniowskich głów, tym mniej potrzebował do tego książek, zeszytów i całej reszty asortymentu (pseudo)naukowego. Natomiast wraz z dramatycznym obniżeniem poziomu nauczania gwałtownie przyrosła sterta wszelkiego badziewia zwanego szumnie pomocami naukowymi i podręcznikami tudzież zeszytami ćwiczeń. Te ostatnie to oczywiście po to, by udawać, że realizujemy starą maksymę repetitio est mater studiorum. A kręgosłup, kolana i biodra nabierają kształtów, którymi zajmie się w przyszłości oby nie kolega z ławki, bo ten może mieć problemy z odróżnieniem łękotki od łechtaczki, jeśli posiedzi w tej ławce zbyt długo. No, ale kto komu zabroni zostać ortopedą i traumatologiem?!

Czytaj więcej: Szkoła jako śmiertelna choroba przenoszona systemowo z pokolenia na pokolenie

„Słońca może dziś nie być” Jolanty Stelmasiak

Leszek Żuliński

SZKLANY PSTRĄG CZASU

Czy słońca może w ogóle nie być? Tak głosi tytuł trzeciego z kolei tomiku Jolanty Stelmasiak. Poetka ta „poetyzuje” nieśpiesznie; pierwszy tomik wydała w roku 1998, drugi w 2003, więc ten nowy zbiór świadczy, że znowu po latach się ożywiła. Wszakże zupełnie nie chowała się we własnej piwnicy; drukowała w wielu pismach i na portalach literackich, także w almanachach. Była laureatką konkursu im. Haliny Poświatowskiej.

Tak to wszystko podkreślam, bo przecież „aktywność publikacyjna” niczego nie przesądza. Coś mi się zdaje, że Mikołaj Sęp-Szarzyński (i nie on jeden) zaistniał w literaturze tylko jedną swoją książką (jego rozrzucone wiersze zostały zebrane w tomie Mikołaja Sępa Szarzyńskiego rytmy, albo wiersze polskie). No, o niczym nie przesądzają tego typu porównania, ale jednak dają do myślenia. Jak widać, jedną książką też można przejść do literatury.
Nie wiem, jak potoczą się dalsze losy Stelmasiak, ale chyba warto je śledzić.

Czytaj więcej: „Słońca może dziś nie być” Jolanty Stelmasiak

Jacek Jaszczyk - WIERSZE

* * *

Jeśli dotykasz tego wiersza,
znaczy… żyję.
Serce bije, żyłami wciąż płyną dni.

Jeśli widzisz go pod powieką,
znaczy… oddycham…
każdym ruchem twojego istnienia,
twoimi oczami, które są mi potrzebne.

Jeśli trzymasz ten wiersz w zakamarkach nocy,
przy lampie zgaszonych gwiazd,
oznacza to, że stworzyłem jedną z nich.

I może dlatego czasem spokojnie zasypiam,
na szklistym rydwanie obłoków.

Czytaj więcej: Jacek Jaszczyk - WIERSZE