Z DNIA NA DZIEŃ, Z TYGODNIA NA TYDZIEŃ
„Czerwony autobus” Jarosława Jakubowskiego
Anna Łozowska-Patynowska
SCHWYTANY PRZEZ TRADYCJĘ
Gęsta, misternie utkana tkanka znaczeń Czerwonego autobusu Jarosława Jakubowskiego okazuje się wygodną formułą ilustracji najważniejszych, znanych nam sytuacji kulturowych. Tradycja to bowiem coś, co nie tylko zostaje skontrastowane z nowoczesnością, ale i poddane twórczej zmianie. Powrót do niej jest świadomie dokonanym wyborem, demaskującym potoczne słabości społeczne, wyszydzającym szablonowość naszego stosunku do niej, stereotypowość mówienia o kulturze.
We fragmencie Polska Jakubowski przywołuje znany urywek Księgi Henrykowskiej, trawestując sytuację „mielenia na żarnach”, która otrzymuje nową odsłonę: „Twój trud zostanie wynagrodzony. Włącz maszynę”. Prześmiewczy aspekt utworu opiera się nie tyle na samym odwołaniu do znanej z tradycji sytuacji, ile na poziomie tego przedstawienia, które odbiega od stereotypu, bo przecież: „gdy są już cali uwalani smarem, maszyna zostaje uruchomiona. Dziewczyna i stary chłop (…) tańczą. (…) Z nieba zlatują putta i dmą w złote trąbki”. Przetworzona jakość kulturowa oddala się od swojego wzorca, jednak nieustannie przywołuje jego odtwarzanie. Komiczny wymiar sceny zostaje zredukowany. Siła prześmiewczości jest osłabiona, a w jej miejsce wkracza ludzki dramat, jego egzystencjalna znikomość wobec tego, co nazywamy schematem kulturowym.
Nominacje do Nagrody Poetyckiej ORFEUSZ
Do 9. edycji Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego ORFEUSZ zgłoszono rekordową ilość 263 tomików poetyckich wydanych w Polsce w 2019 roku. W dniu 23 kwietnia jury w składzie: Antoni Libera, prof. Jarosław Ławski (przewodniczący), Bronisław Maj, prof. Anna Legeżyńska, Marek Zagańczyk, (sekretarz jury Wojciech Kass - bez prawa głosu) nominowało dwadzieścia tomików, z których następnie wyłoni finałową piątkę oraz pięć książek nominowanych do nagrody Orfeusza Mazurskiego.
Jednocześnie po raz trzeci w historii nagrody jury postanowiło przyznać Orfeusza Honorowego. Laureatem został pośmiertnie Andrzej Strumiłło za tomik "69" wydany przez Galerię Strumiłło w Maćkowej Rudzie. Autor zmarł 9 kwietnia.
Oto lista nominowanych do tegorocznej nagrody:
„Tuż przed świtem” Hanny Glok-Lejk
Leszek Żuliński
DEBIUT WARTY PRZYSZŁOŚCI
W skrócie: Pani Hanna Glok-Lejk jest nauczycielką języka angielskiego w Pruszczu Gdańskim. Publikowała już w kilku periodykach i antologiach, ale dopiero ten jej tomik jest „wejściem do literatury”. Sądzę, że udanym.
Publikowała już w antologiach, w piśmie „Autograf”, w „Więzi” i kilku innych periodykach.
I przyszła pora na debiut książkowy, czyli ważny „krok do przodu”. Innymi słowy Pani Hanna otworzyła sobie najważniejsze drzwi do literatury. Jak to się potoczy, zobaczymy – ale ja trzymam kciuki i jestem dobrej myśli.
Zacząłem czytać te wiersze – najpierw bez gorącego uniesienia, ale już ósmy wiersz skupił moją uwagę. Jego tytuł: Dziewczyna z obrazu Vermeera; a oto on: Dziewczyna w kobaltowym turbanie albo / z perłą / nie ma uśmiechu Giocondy, / ale nieustannie jest obiektem spekulacji. // Ci od brudnych myśli / szukają potwierdzenia / w jej lekko uchylonych ustach, // ci od czystych / prędzej wykolą sobie oko / niż uwierzą w romans. // Gdzieś pośrodku / współczesna nastolatka / przed pierwsza randką / uczy się jej spojrzenia. // Obrazy rzadko mają / jedno zakończenie.
Tutaj już coś ciekawego się dzieje, a przede wszystkim jest jakaś tajemniczość oraz „kulturowość”. I ten trop potem się rozkręcił: Autorka skorzystała z ciekawych „ikon” – znajdziemy tu m.in. Tycjana, Vincenta, Chagalla, Botticellego, a nawet Herberta.
Kolorowy kruk
Janusz Korbel
Kruk zataczał niewielkie kręgi nad granicą lasu i łąki. Trzepotał skrzydłami, jakby chciał się opędzić od natarczywego skomlenia lisa, który opowiadał mu sensacyjne plotki o ptakach, które kruk spotykał w swoim rewirze. Krr, krr - skrzeczał, jakby chciał powiedzieć lisowi: niczym mnie nie zaskoczysz, w lesie ptaki przybierają różne ochronne barwy, a ja za długo tu latam, żebym wierzył w ich kolorowe formy. Nie chcę słuchać twoich skomleń, zachowaj to dla siebie, jak ja to robię.
Tymczasem po łące przesuwał się ruchem okrężnym nieruchomy cień, aż zaczął maleć znikając w blasku słońca. Nagle, spod tarczy słonecznej oderwał się szary punkt i w jednej chwili spadł na lecącego chybotliwie kruka. Ten zdążył się odwrócić w ostatniej chwili i wystawić swoje szpony, które w ułamku sekundy zwarły się ze szponami orła przedniego. Wczepili się w siebie i jak kamień spadali, wirując wokół własnej osi i chaotycznie machając skrzydłami. Czarne skrzydła kruka przeplatały się na tle nieba z większymi, brązowymi skrzydłami orła, które raz się składały, obejmując swojego partnera, by za chwilę rozpostrzeć się na ułamek sekundy i wyhamować spadanie. Koziołkowali w przestrzeni, aż zniknęli w koronach drzew. Przestraszony lis czmychnął w brzozowy zagajnik i tam rozmyślał, dlaczego kruk nie chciał wysłuchać takich sensacyjnych plotek o innych ptakach?
Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Kazimierza Ratonia
Organizatorami Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Kazimierza Ratonia są Galeria Literacka przy Galerii Sztuki Współczesnej Biuro Wystaw Artystycznych w Olkuszu oraz Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne FRAZA.
Konkurs ma charakter otwarty.
Każdy uczestnik może zgłosić do konkursu zestaw wierszy zawierający od 5 do 8 utworów (łącznie około 150 wersów). Wiersze nie mogą być wcześniej publikowane w wydawnictwach zwartych ani nagradzane w innych konkursach.
Prace oceni jury w składzie: Magdalena Rabizo-Birek (krytyk literacki, redaktor naczelna kwartalnika „Fraza”), Joanna Oparek (poetka) i Karina Stempel (poetka).
Opłata za udział w konkursie wynosi 30 zł.
Wiersze wydrukowane w 4 egz. należy przesyłać pocztą (szczegóły w regulaminie).
Główną nagrodą jest druk autorskiego tomiku poetyckiego. Przewidziane są również nagrody pieniężne i książkowe.
Czytaj więcej: Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Kazimierza Ratonia
Więcej artykułów…
Książki Latarni
(zakładka w trakcie opracowania)
