„eleWator” nr 9

Rytmicznie, co trzy miesiące, od 2012 roku ukazują się kolejne numery  kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”, wychodzącego w Szczecinie – z dystrybucją na cały kraj. Kilka dni temu do redakcji naszego portalu dotarł numer najświeższy, dziewiąty. Z wyakcentowanym na okładce tematem wiodącym: Granice. Liczy 216 stron. Okładkę obrazami opatrzyli Magda Pietrucha i Marek Ruff, którego prace znaleźć można również wewnątrz pisma. Numer otwiera wiersz „sylwia plath nie zmrużyła tutaj oka” Bogdana Prejsa.

A co dalej? Dalej dzieje się wiele i aż gęsto od ciekawych tekstów.

Wspomniany temat wiodący dziewiątki – Granice – zajmuje lwią część kwartalnika (90 stron). I tak w ramach tego bloku opublikowano materiały: Marta Zabłocka „Przywiązywania i odrywania”, Przemysław Czapliński „Transgresje i mediacje”, Tadeusz Zubiński „Biała partyzantka w nadbałtyckich lasach”, Diana Wasilewska „Przekraczanie estetyki. Abject art, czyli sztuka (nie)smaczna”, Ewa Elżbieta Nowakowska „Podgórze wielokrotnych granic”, Agata Balsamo „Patrz jak ci każę, czyli o ramie dzieła literackiego w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego”, Agata Jankowska „Potwór, który jest w nas. O dehumanizacji we współczesnych narracjach”, Patrycja Chajęcka „Syndrom granicy. Notatki o Krótkim podręczniku przekraczania granic Gazmenda Kapllaniego”, Konrad Zych „Przyjdzie gonzo i nas zje, czyli tajna historia pewnej granicy”, Krzysztof Lichtblau „Ghostwriter, czyli o granicach autorstwa”, Izabela Pajdała-Kusińska „Musisz zmrużyć powieki. Rozmyślania o decentryzmie i sztuce”, Andrzej Turczyński „O tamtejszości. Esej przygraniczny”, Piotr Michałowski „Epoka 'Pograniczy' i jej pogranicza”.

Utwory poetyckie, prócz wspomnianego B. Prejsa, ogłaszają Rafał Rutkowski, Dariusz Sośnicki oraz Tytus Kaleta – debiutujący niedawno opowiadaniem w „Latarni Morskiej”.
Proza: Daniel Podolak, Kazimierz Kyrcz i Marek K.E. Baczewski.
Epistoły: Henryk Bereza „Listy do poetów: do Dariusza Sośnickiego”.
Dzienik: Kazimierz Brakoniecki „W Kurlandii (fragmenty)”.
Z Paryża: Andrzej Wasilewski „Ontologia w Paryżu. Alain Badiou”.
Z Londynu: Noil Branc „Praprzyczyna rozmaitości”.

Sztuki plastyczne i architektura: Joanna A. Kościelna „Kogo inspirują Inspiracje?”, Andrzej Fogtt „Granice w sztuce”.
Krytyka literacka: recenzje blisko dwudziestu książek – łącznie z dwoma komiksami. Omówień podjęli się Konrad Liskowacki, Krzysztof Maciejewski, Maja Staśko, Tymoteusz Milas, Urszula Orlińska-Frymus, Emilia Walczak, Leszek Engelking, Ewelina Chodakowska, Monika Glosowitz, Beata Patrycja Klary, Anna Łozowska-Patynowska, Marek Olszewski, Justyna Kasperek, Leszek Szaruga, Paweł Orzeł i Marcin Bałczewski.

Muzyka: Monika Petryczko „Yukimi Nagono znów nienaganna, a Little Dragon inny niż zwykle, smutniejszy niż zawsze”, „Fink nie próżnuje” oraz Tadeusz Hnat „Konkretnie Marchetti”.
Stałe felietony: Paweł Dunin-Wąsowicz „Targ śniadaniowy”, Izabela Fietkiewicz-Paszek „Powroty Alicji, czy o wierszach Magdaleny Krytkowskiej”, ks. Andrzej Luter „1,2”, Krzysztof Hoffmann „Wolne słowa”, Małgorzata Południak „Świat słów, milczenia i muzyki”, Edward Balcerzan „Internet, piekło Horacego”.
Nadto informacja o nominacjach Konkursu Literackiego imienia Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie” Edycja 2, 2014 oraz ogłoszenie VII Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego „Refleksy”.

Na koniec obszerny wyimek z tekstu K. Lichtblaua „Ghostwriter, czyli o granicach autorstwa”.
(…) Michel Foucault zwraca uwagę na powinowactwo pisania i śmierci. Definiując sam akt pisania, nie odnosi się bynajmniej do potocznego znaczenia tego słowa. Pisanie (ecriture) to intensywny namysł nad ogólnymi warunkami wszelkiego tekstu w przestrzeniach miejsca i czasu, w których tekst się rozprasza, świadcząc przy tym o nieobecności autora. Pisanie i śmierć nierozerwalnie związane z tym, co stoi pomiędzy autorem i jego dziełem. Tą osią centralną jest szeroko pojęta literackość, która ukrywa i powoduje nieobecność autora, poprzez rozmycie jego indywiduum. Na ile zacierają się indywidua w tekście pisanym przez ghostwritera?
Czy w tym kontekście możemy mówić o relacji autor – dzieło? Foucault przedstawia mechanizmy myślowe, przez króre rozdzielenie tych pojęć jest wręcz niemożliwe. Autor (ze swoją biografią) nie może być uproszczony do nazwy własnej, gdyż jst on jednym z elementów znaczących tekstu. Próby unieważnienia tego aspektu spełzają na niczym. Z drugiej jednak strony biografia może być pułapką inrepretacyjną, jak stało się m.in. z mylnie odczytywaną książką Malowany ptak Jerzego Kosińskiego. Krytycy przez biografię autora odczytali to dzieło jako skonstruowane na prawdzie historycznej. Zajmując się autorem widmo widzimy wielostopniową zależność, która pojawia się w kontekście rozważań Foucaulta. W narrację i zależność autor (ze swoim doświadczeniem) – dzieło wnika ghostwriter ze swoją biografią. I o ile oczywiście najważniejszą umiejętnością w ghostwritingu będzie niewidoczność, o tyle tak naprawdę będzie to polegało na skomplikowaniu przez autora widmo swojej obecności.
(…) Zadajmy więc sobie pytanie, które zazwyczaj pojawia się w kontekście ghostwritingu, a mianowicie o etykę takiego pisarstwa. Abstrahujemy tu od prawa autorskiego w Polsce, które w całości zabrania takich procederów, nie przewiduje ono po prostu możliwości zrzeknięcia się praw autorskich do tekstu na rzecz innej osoby. Lejeune dostrzega w tym pomieszaniu perspektyw zacieranie literackości, o której pisze Foucault, co powoduje wyostrzenie samej treści narracji. Pakt autobiograficzny zawierany na wielu poziomach, a zatwierdzony podpisem modela daje gwarancję choć pewnej obiektywności. Dodatkową rolę zyskuje czytelnik, który jest poszukiwaczem śladów i modela, i ghostwritera. Czytelnik jest więc swoistym szkiełkiem mikroskopowym, na którym skupiają się elementy intruzów – dwóch autorów tekstu.

A z tyłu, na okładce, zapowiedź – w nastepnym numerze Andrzej Bursa.

Publikacja współfinansowana jest ze środków Szczecina oraz Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania, przy dofinansowaniu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Strony internetowe: www.elewator.org i www.fundacja-berezy.org

Omówienia wcześniejszych numerów znaleźć można w dziale „varia”

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł