"eleWator" - omówienia numerów

 

„eleWator” nr 18

Z bieżącą pocztą przyszedł do naszej redakcji najnowszy, ostatni w tym roku, osiemnasty numer szczecińskiego kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”. A skoro jest, tradycyjnie już przybliżenie zawartości. Bieżące wydanie (liczące 216 stron) za temat przewodni wzięło Afrykę. Grafiki na okładce Anny Sztwiertni. Natomiast wnętrze pisma dopełniają ilustracje (grafiki i obrazy), których autorem jest Mohamed Amine Hamouda. A numer otwiera wiersz Marty Zelwan (dawniej Krystyny Sakowicz) ***(”małe drzwiczki do lata...”). Co dalej? Spory blok poświęcony Afryce. Po kolei:

Daniel Kasprowicz: „Rubiny, duchy przodków i czerwony lateryt Madagaskaru”;

Agnieszka Szelega: „Wybuchowe dorastanie. O książce Alexandry Fuller Dziś wieczorem nie schodźmy na psy. Afrykańskie dzieciństwo”;

Malwina Bakalarska: „Kto ma zegarki a kto ma czas? O koncepcji czasu i rozwoju w ujęciu filozofów afrykańskich”;

Miłka Stępień: „Czy Nollywood podbije świat? O nigeryjskim przemyśle filowym”;

Agata Balsamo: „Haniebny tekst”;

Judyta Krawczyk: „Afropolacy”;

Marta Krawczuk: „Magia Afryki w szczecińskim muzeum”;

Tomasz Bohajedyn: „Sen o kolonii, czyli polsko-niemiecka rywalizacja w Kamerunie 1884-1885”;

„>Czy śni ci się Czarny Kontynent?< Afryka w filmowej klasyce” - z Anną Pietras rozmawia Damian Romaniak.

A po afrykańskim bloku tekstów:

'Poezja': Zbigniew Machej, Jan Ondrus (w przekładze Z. Macheja), Nina Manel.

'Proza': Dariusz Muszer (fragment powieści Pole czaszek), Wojciech Klęczar („Jak dojechać do centrum”), Kazimierz Kyrcz Jr & Michał J. Walczak („Teoria z haczykiem”), Ryszard Lenc („Nad morzem”), Grzegorz Strumyk („Czwarta rano historii”), Marta Kucharska („Vera”).

'Dziennik': Bogusław Kierc: „Notesprospera” (fragmenty).

'Z Krakowa': Tomasz Bohajedyn: „Ósemka nienawistników znad Wisły”.

'Z Poznania': Jerzy Beniamin Zimny: „Rewizja wyroku”.

'Z Ciężkowic': Waldemar Bawołek: „Święty Barnabo, zmiłuj się nade mną”.

'Sztuki plastyczne i architektura': Andrzej Fogtt: „Artyści 2”.

'Krytyka literacka' i 'Komiks': blisko dwadzieścia recenzji oraz omówień publikacji nowych.

'Muzyka': „Czujemy, że znów latamy. O bezpłodności twórczej, półwiecznych chłopcach i imprezach techno” - z siostrami Kępisty rozmawia Beata Zuzanna Borawska; Rafał Wawrzyńczyk: „Opera na koniec epki. Relacja z Warszawskiej Jesieni, 16-25 września 2016”; Adam Mańkowski: „Ciche arcydzieło” (Nick Cave and the Band Seeds, Skeleton Tree).

'Felietony': Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki: „Komoniewski Stanisław, Kraushar Aleksander”; Małgorzata Południak: „Złoty wawrzyn pozostanie złoty”; ADL: „Siódme”; Izabela Fietkiewicz-Paszek: „O zabawach z dzieciństwa, podróżach, śmierci i innych sprawach najważniejszych. Tamto Janiny Osewskiej”; Edward Balcerzan: „Czytelnicze labirynty (3)”.

Zapowiedź następnego numeru (na IV stronie okładki): Wielimir Chlebnikow.

Strony internetowe kwartalnika i fundacji: www.elewator.org i www.fundacja-berezy.org

(grudzień 2016)

------------------------------------------------------------------------------------------

 

„eleWator” nr 17

I pojawił się siedemnasty numer szczecińskiego kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”. Obecne wydanie, podobnie jak poprzednie, liczy 216 stron. Na planie pierwszym Thomas Stearns Eliot, z jego portretem graficznym na okładce autorstwa Krzysztofa Schodowskiego. Teksty wewnątrz numeru przeplatają grafiki i obrazy Tadeusza Baranowskiego. A co w środku trzeciego tegorocznego numeru kwartalnika – obejmującego lipiec, sierpień i wrzesień? Edycję otwiera wiersz „Architektura pierwszej nitki” Natalii Malek. A dalej blok poświęcony T.S. Eliotowi.

Ewa Elżbieta Nowakowska: „Tłumacząc kres dawnego świata na inne języki. Moje powroty do Pieśni Symeona i Wędrówki Trzech Króli T.S. Eliota”;

Agata Balsamo: „Oszukać przeznaczenie. O czasie, Biblii i perspektywie w Mordzie w katedrze T.S. Eliota”;

Karol Samsel: „Dry Salvages i wojna”;

Marian Lech Bednarek: „O Eliocie przy stole – opis fotografii”;

Dawid Szkoła: „Strach w garstce popiołu”;

Blanka Kotlińska: „Te fragmenty wsparłem o moje ruiny”;

Thomas Stearns Eliot: „Zaufany sekretarz” (fragment) - w tłumaczeniu W. Juszczaka;

Wiesław Juszczak: „Zaufany sekretarz. Komentarz”;

Jakub Pyda: „Thomas Stearn Eliot i Jarosław Marek Rymkiewicz. Poetyckie widzenie ogrodu”;

Agnieszka Adamowicz-Pośpiech: „Wędrówka Trzech Króli T.S. Eliota – podróż bez końca”;

Karol Samsel: Dwa wiersze z Eliotem w tle”;

Paweł Orzeł: „(nasz Eliot) – rozmyte wspomnienie o śmierci”;

Damian Romaniak: „Czas Apokalipsy Coppoli w kontekście Wydrążonych ludzi Eliota”.

Po kilkudziesięciostronicowym bloku poświęconym Eliotowi między innymi:

'Poezja': Uta Przyboś, Zuzanna Popiel, Joshua Clover (przekład Jacek Gutorow).

'Proza': Radosław Wiśniewski („Trans-ferry”).

'Ze szkicowników': Jacek Wiaderny: „Grzegorz Tomicki przygląda się w Dyckim (i jest mu z tym do twarzy)”.

'Yeats mówi': Wiliam Butler Yeats: „Magia” (przekład Leszek Engelking).

'Epistoły': Bogdan Rogatko: „Z listów do Son i od Son”.

'Dziennik': Henryk Bereza: „Refleksyjność (23.06.2005)”; Maciej Cisło: „Błędy i owędy” (ciąg dalszy Błędnika)”.

'Teatr': Artur Daniel Liskowacki rozmawia z Maciejem Englertem: „O czym myślimy przed zaśnięciem?”.

'Z Ciężkowic': Waldemar Bawołek: „Święty Marku, zmiłuj się nade mną”.

'Z Krakowa': Tomasz Bohajedyn: „Ogolona głowa Kurtza”.

'Z Częstochowy': Arkadiusz Frania: „Szekspiriana”.

'Sztuki plastyczne i architektura': Andrzej Fogtt: „Artyści 1”.

'Krytyka literacka' i „Komiks': ponad dwadzieścia recenzji oraz omówień publikacji nowych.

'Muzyka': Kamil Sipowicz: „Metrem na Goebbelsa”; Adam Mańkowski: „Akustyczne improwizacje w czterech ścianach (Sebastian Buczek i Tomasz Kowalski).

'Felietony': Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki: „Czaplicka Barbara, Danielewska Łucja”; Małgorzata Południak: „Podróż poza czasem”; ADL: „Szóste”; Izabela Fietkiewicz-Paszek: „Znalazł sposób, by z układania liter w wersy uczynić coś ważnego. Krzysztof Kleszcz”; Edward Balcerzan: „Czytelnicze labirynty (2)”.

Piotr Michałowski: „Helena Raszka – portret wielobarwny”.

Zapowiedź następnego numeru (na IV stronie okładki): Afryka.

Strony internetowe kwartalnika i fundacji: www.elewator.org i www.fundacja-berezy.org

(październik 2016)

-------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

„eleWator” nr 16 - 2/2016

Minął drugi kwartał roku 2016 i mamy drugi numer szczecińskiego kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”. Bieżące wydanie liczy 216 stron, a wyeksponowaną wieloma tekstami postacią jest Stanisław Piętak. To lwia część numeru, opatrzonego na okładce graficznym portretem poety – autorstwa Krzysztofa Schodowskiego. Gdy o stronie plastycznej mowa, należy też wspomnieć o grafikach  i reprodukcjach obrazów wewnątrz pisma – autorstwa Jarosława Eysymonta. Jest też bonus. Do numeru dołączono zbiór wierszy (a właściwie dwa w jednym) Anny Frajlich Aby wiatr namalować. Tylko ziemia. Do zbioru odniesiemy się w swoim czasie.

A co wewnątrz „eleWatora”, obejmującego kwiecień, maj i czerwiec, otwartego trzywersowym wierszem „Przekażcie sobie znak pokoju” Bohdana Zadury?

Blok poświęcony Stanisławowi Piętakowi i jego twórczości:

Henryk Bereza: „Stanisław Piętak” (oprac. Paweł Orzeł);

rozmowy Pawła Orła z Rochem Sulimą: „O wymagającym patronie i jury nagrody”, Jerzym Plutą: „O spotkaniu w Hotelu >Dom Chłopa<”, Ernestem Bryllem: „O konkretności słowa”, Martą Zelwan (Krystyną Sakowicz): „O zapadnięciu na dziwną chorobę” z Krzysztofem Bieleckim: „O >Piętaku< w rozjazdach”, z Wacławem Tkaczukiem: O najważniekszym pytaniu dla poety” z Bohdanem Zadurą: „O pamięci” zJanuszem Drzewuckim: „O dziwnym czasie i autorach zapomnianych lub trudnych w odbiorze”, Zytą Rudzką: „O Białych kliszach”, Marianem Pilotem: „O chłopskich regionach i poetyckich okolicach” orazUrszulą Kozioł: „O początkach”;

Kazimierz Brakoniecki: „Stanisław Piętak. Poeta ziemi i zaklinań”;

Karol Samsel: „Dziady Stanisława Piętaka”;

Piotr Matywiecki: „Sen i prawda”;

„Mój bunt nie jest tylko buntem syna” - z Piotrem Piętakiem rozmawia Karol Samsel;

Stanisław Piętak: „Noc i dzień” oraz „Dwoje w ciemności” (proza);

Leszek Szaruga: „Czytanie Stołu”;

Mieczysław Dąbrowski: „Plama: między tekstem a życiem”.

Co dalej, już poza Piętakowym blokiem? Między innymi.

Poezja: Tomasz Dalasiński, Vojislav Karanović (w przekładzie Miłosza Waligórskiego), Karolina Kania.

Proza: Dominik Flaszyński, Mateusz Kocowski.

„Ze szkicowników”: Artur Daniel Liskowacki: „Martwe żywe. O poezji Piotra Szewca”.

„Epistoły”: Bogdan Rogatko: „Z listów do N.”.

„Dziennik”: Henryk Bereza: „Zapiski 53. 09.10.2008 r. - 02.09.2009 r.” (fragmenty).

„Z Ciężkowic”: Waldemar Bawołek: „Święty Mateuszu, zmiłuj się nade mną”.

„Film”: Damian Romaniak: „Trauma i gehenna oczami dziecka. O Grobowcu świetlików Isao Takahaty”.

„Krytyka literacka”: kilkanaście recenzji książek nowych.

„Polemika”: Krzysztof Bartnicki: „Co nowego w branży arcykapłańskiej?”; Zenon Fajfer: „Popiół i skrucha”.

„Muzyka”: Adam Mańkowski: „Piękne melodie i odrobina chaosu” (Low, Ones and Sixes).

„Felietony”: Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki: „Bordowicz Maciej Zenon, Federbusch Zygmunt, Smolarski Mieczysław”; Małgorzata Południak: „Liryczni mężczyźni, spokój oceanu i dzika okolica”; ADL: „Piąte”;Izabela Fietkiewicz-Paszek: „Dyskretnie, niezależnie i z gracją, czyli o kocim debiucie Joanny Chachuły”; Edward Balcerzan: „Czytelnicze labirynty (1)”.

Zapowiedź następnego numeru (na IV stronie okładki): Thomas Stearns Eliot.

(lipiec 2016)

--------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

„eleWator” nr 15 - 1/2016

Pojawił się pierwszy tegoroczny numer szczecińskiego kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”, liczący 208 stron. Tym razem tematem wiodącym jest bieda. Przy bieżącym numerze pisma znajdziemy bezpłatny dodatek w postaci publikacji będącej zbiorem nagrodzonych i wyróżnionych wierszy w ogólnopolskim konkursie poetyckim „Refleksy” (a obejmującym edycje konkursu lat 2008 – 2016).

A co wewnątrz wiosennego numeru „eleWatora”, otwartego utworem poetyckim pt. „Wiersz”, którego autorem jest poznański poeta i muzyk Szczepan Kopyt? W bloku poświęconym biedzie, na pierwszych kilkudziesięciu stronach:

Andrzej Turczyński: „Pani Bieda. Tondo alegoryczne”;

Marian Lech Bednarek: „3,50 zł”;

Krzysztof Tomanek: „Granica przedpołudnia”;

Jacek Durski: „Ale bieda! (fragmenty z różnych tekstów)”;

Agnieszka Szelega: „(U)ścisk konformizmu. PrzypadekYoani Sanchez i Cuba Libre. Notatki z Hawany”;

Grzegorz Strumyk: „Mam czas”;

Agnieszka Milewska: „Sztajer na śmietniku”;

Kazimierz Kyrcz Jr: „Luksusy pana Kiełbasy”;

Piotr Smoliński: „>I – nie powstał z klęczekMieczysław Czychowski jako kontrowersja życia artystycznego na Wybrzeżu”;

Krzysztof Wołodźko: „Rewolucja, strajk i bieda. Szkic łódzki”;

Michał Paluszkiewicz: „Ciało”;

Marian Lech Bednarek: „Fill in this form, please”,

Damian Romaniak: „Bieda jako temat filmowy na przykładzie Midnight Cowboy i The Full Monty”.

A poezja? Marcus Slease (w przekładzie Adama Zdrodowskiego), Ilona Witkowska, Rafał Krause, Adam Wiedemann.

Proza: Marcin Bałczewski (Prosta historia”), Elżbieta Stankiewicz-Daleszyńska („Vitriol”), Łukasz Suskiewicz („Założenia”) i Miłosz Waligórski („Ostatni dzień”).

Yeats mówi: Wiliam Butler Yeats „Najszczęśliwszy z poetów” (tłum. Leszek Engelking).

Epistoły: Henryk Bereza „Listy do poetów: do Adama Wiedemanna (3)”.

Dziennik: Zinaida Gippius „Szary notes (Ołówkiem [pisany])”.

Z Ciężkowic: Waldemar Bawołek „Święty Ignacy z Loyoli, obdarz nas pokorą”.

Z Krakowa: Tomasz Bohajedyn „Honor nad życie. Rzecz o pojedynkach”.

Z Paryża: Andrzej Wasilewski „Generacja Kciuka według Michela Serresa”.

Z Częstochowy: Arkadiusz Frania „Noriega, oblężenie Jerycha i heavy metal”.

Sztuki plastyczne i architektura: Andrzej Fogtt „Banale, bannale. Biennale, bienale”.

Krytyka literacka: blisko dwadzieścia recenzji książek nowych (w tym dwóch komiksów).

Muzyka: „Jestem pełen swoich skarbów. O krytyce, zespołach Miłość, Chango, wydawnictwie Kilogram Records i muzyce do filmów”. Z Mikołajem Trzaską rozmawia Beata Zuzanna Borawska; Adam Mańkowski „Drużyna marzeń w fantastycznej narracji John Zorn & The Dreamers, Pollucidar: A Dreamers Fantabula)”; Monika Petryczko „Nemezis vs Muykietyn (Nemezis vs Mykietyn)”.

Felietony: Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki „Zelenay Tadeusz, Hołuj Tadeusz”; Małgorzata Południak „Skłonności”; ADL „Czwarte”; Izabela Fietkiewicz-Paszek „>Próbuję zrozumieć czasy, w których żyły moje babcie<, czyli Poemat kresowy Krystyny Mazur”; Edward Balcerzan „Iskra optymizmu (humanisty)”.

W następnym numerze: Stanisław Piętak.

I jeszcze kilka słów o dodatku Refleksy 2008-2016. Ogólnopolski konkurs poetycki. Wiersze nagrodzone i wyróżnione w edycjach konkursu z lat 2008-2016. Publikacja (obejmująca osiem edycji) zawiera utwory ponad czterdziestu autorów, głównie debiutantów. Lecz nie tylko. Bowiem znajdziemy tu także teksty poetek i poetów z dorobkami książkowymi – jak choćby Doroty Ryst, Hanny Dikty, Czesława Markiewicza, Mariusza Cezarego Kosmali, Kacpra Płusy czy Jerzego Fryckowskiego. Publikację opatrzył posłowiem Piotr Michałowski.

Rzecz opublikowała Fundacja Literatury imienia Henryka Berezy w serii „koLekcja eleWatora” (pod redakcją Artura Daniela Liskowackiego). Stron 112.

(marzec 2016)

--------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

„eleWator” nr 14 - 4/2015

Liczący 224 strony czwarty i ostatni tegoroczny numer szczecińskiego kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator” za postać wiodącą wziął twórczość japońskiego pisarza Yukio Mishimy, poświęcając mu przeszło połowę pisma. Teksty przeplatają grafiki Keiji Matsumoto. Do numeru dołączono, wybraną losowo – jak informuje redakcja – jedną z dwóch książek nagrodzonych w trzeciej edycji Konkursu Literackiego imienia Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie”: Agnieszki Jelonek-Lisowskiej Babidło oraz Dominika Flaszyńskiego Gratuluję! Wygrał pan w Loto. O nagrodzonych książkach napiszemy w swoim czasie osobno. Tymczasem przyjrzyjmy się zawartości „japońskiego” numeru.

Nowe wydanie „eleWatora” otwiera wiersz Marty Zelwan „mosty do przechodzenia nocą”. A po nim blok materiałów związanych ze zmarłym tragicznie czterdzieści pięć lat temu wybitnym pisarzem Yukio Mishimą:

Takashi Inoue „Yukio Mishima w roku 2015”, „O dziecku chorym na śmierć” - rozmowa Pawła Orła z Beatą Kubiak Ho-Chi, Maciej Komorowski „Jedność przeciwieństwa – samobójstwo jako potwierdzenie istnienia”, Karolina Bajor „Piękno, które wyzwala żadzę krwi”, Karol Samsel „Mishima i Conrad”, Joanna Wolska-Lenarczyk „Narracja, która transmigruje – koncepcja transmigracji dusz w teatralogii Hojo no umi”, Michał Płaczek „Dwa spojrzenia na Yukio Mishimę”, Paweł Orzeł „Dom Mishimy (i mój)”, Beata Kubiak Ho-Chi „Gdy słowa przestają wystarczać. O filmie Yukoku Yukio Mishimy”, Yukio Mishima „Wyznanie maski” (fragment – w przekładzie B. Kubiak Ho-Chi).

Dalej. Proza: Michał Szablewski, Klaudyna Błaszczyk; poezja: Arvind Krishna Mehrotra (w przekładzie Adama Zdrodowskiego), Monika Brągiel i Zbigniew Machej.

Z cyklu 'epistoły': Henryk Bereza „Listy do poetów: do Zbigniewa Macheja”.

'z Santa Luce': Indi Orlando „Ariadna w Ogrodzie”.

Krytyka literacka: omówienia kilkunastu nowych książek. Plus dział komiksów.

Muzyka: Rafal Wawrzyńczak „Pierzasta skała, powiedzmy. Relacja z Warszawskiej Jesieni, 18-26 września 2015”, Adam Mańkowski „Smutek wyartykułowany”.

Wreszcie dział stałych felietonów. 'poniewczasie' - Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki „Anonim, Bocian Marianna”, 'esoesy' - ADL „Trzecie”, 'poza mainstreamem' – Izabela Fietkiewicz-Paszek „A wokół mnie wasze głosy, czyli Poemat o czasie przeżytym Piotra Tenczyka”, 'w swoim tempie' - Krzysztof Hoffmann „Skalpel życia (Derrida, 2002)”, 'dlaczego nie jestem malarzem' – Małgorzata Południak „Tkanka”, 'bez przesady' – Edward Balcerzan „Julian Przyboś i czterdziestu miłośników”.

Na koniec dwa komunikaty. Oba dotyczące Konkursu Literackiego imienia Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie”. Pierwszy o rozstrzygnięciu edycji trzeciej (tegorocznej) – prozatorskiej. Drugi – ogłaszający edycję czwartą, tym razem dotyczącą debiutanckich zbiorów poetyckich (regulamin).

A zamykająca okładka niesie zapowiedź następnego wydania. W piętnastym numerze, czyli pierwszym w roku 2016 (obejmującym styczeń, luty i marzec), tematem wiodącym będzie bieda.

Kwartalnik można kupić tu: www.wforma.eu

„eleWator” jest dostępny jako e-book w formacie pdf oraz jako e-book on-line (www.ibuk.pl)

Publikacja ukazała się dzięki współfinansowaniu ze środków Miasta Szczecin oraz wsparciu Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania; dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

(grudzień 2015)

--------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

„eleWator” nr 13 - 3/2015

28 września w szczecińskiej Miejskiej Bibliotece Publicznej doszło do promocji trzeciego w tym roku (a w ogóle trzynastego) numeru kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”. Bieżący numer liczy – podobnie jak uprzedni – 216 stron. Za temat przewodni biorąc twórczość Mieczysława Piotrowskiego – nieco już zapomnianego (choć niesłusznie) prozaika, scenarzysty i rysownika, żyjącego w latach 1910 – 1977. A między teksty pisma – poczynając od wewnętrznych stron okładek – wpleciono jego liczne grafiki.

Przyjrzyjmy się zawartości świeżego wydania szczecińskiego kwartalnika.

Numer otwiera Samantha Kitsch wierszem „Śmierć motyla”. I dalej otwiera się obszerny blok tekstów poświęconych Mieczysławowi Piotrowskiemu. Znajdziemy tu materiały autorów:

Andrzej Szpindler „Chemikaliowiec potrzebuje 1 chwilki, bo piramida z beczek urodziła kij”; Natalia Ambroziak „O oczach, które dostają ciało i dają nogę. Cztery sekundy rzeczywistego widzenia w półświatku alfonsów, pokojówek,handlarzy i kalek”, Natalka Suszczyńska „Cleverbot”, Szymon Szwarc „Symfonia zerwanych wątków w Złotym robaku Mieczysława Piotrowskiego. Czyli o czasie i przeszkadzających mu ludziach”, Irena Laskowska (żona M. Piotrowskiego) „Opowiada”, Tadeusz Koczanowicz „Czerwona piłka i estetyka egzystencji. Horyzont moralny w dramatach Mieczysława Piotrowskiego”, Łukasz Krajewski„Hojne źrenice nędzarza. Kilka uwag o twórczości Mieczysława Piotrowskiego”, Krystyna Zabawa „Ruch, rytm, radość rysowania (opowiadania) różności. O książkach dziecięcych Mieczysława Piotrowskiego”,Adam Wiedemann „O rysnunkach Miecia”, Rafał Skonieczny „Sekwencja”, Zbigniew Machej „Czytanie Czterech sekund” i sam Mieczysław Piotrowski „Okolica” (z komentarzem A. Wiedemanna).

Poezja? Trzech autorów (oprócz wspomnianej S. Kitsch): Paweł Tański, Mirosław Mrozek, Zenon Fajfer.

Co jeszcze? Wywiad. Z Zenonem Fajferem rozmawiają Maja Staśko i Dawid Gostyński „Liberatura. Próba wiary, że wszystko ma sens”.

Dziennik: Jarosław Błahy „Lustrianizm” i Bogusław Kierc „Karawadżje”.

Z Ciężkowic: Waldemar Bawołek „Święty Hieronimie, zmiłuj się nade mną”.

I krytyka literacka. Omówienia, recenzje blisko dwudziestu książek nowych (z których kilka omawialiśmy wcześniej na naszym portalu), a też komiksów.

Dział muzyczny: Monika Petryczko „Światowa płyta, światowy jazz”, Adam Mańkowski „Poszerzony język perkusyjny”.

Wreszcie stałe felietony: „Esoesy” - ADL („Drugie”), „poza maintreamem” - Izabela Fietkiewicz-Paszek („Pomiedzy jednym wynurzeniem a drugim, czyli Ciemnia Natalii de Barbaro”), „w swoim tempie” - Krzysztof Hoffman („Między zgrywami”), „dlaczego nie jestem malarzem” - Małgorzata Południak („Tonizacja i orzeźwienie”), „bez przesady” - Edward Balcerzan („Schwytany anioł”).

Nadto informacja o nominacjach Konkursu Literackiego imienia Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie” oraz zawiadomienie o VIII Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim „Refleksy”.

Jest też zapowiedź następnego numeru. W czternastym numerze (czyli czwartym tegorocznym, obejmującym październik, listopad i grudzień 2015) prym będzie wiódł tym razem japoński pisarz – Yukio Mishima.

Kwartalnik można kupić tu: www.wforma.eu

„eleWator” jest dostępny jako e-book w formacie pdf oraz jako e-book on-line (www.ibuk.pl)

Publikacja ukazała się dzięki współfinansowaniu ze środków Miasta Szczecin oraz wsparciu Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania; dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

(wrzesień 2015)

----------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

„eleWator” nr 12 - 2/2015

Jest dostępny drugi tegoroczny numer szczecińskiego kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”. Liczy 216 stron. A motywem wiodącym bieżącego wydania jest krytyka. Blok jej poświęcony wypełnia prawie połowę numeru. I zaiste, polaryzacji opinii na ten temat tu nie brakuje. Ankietę dotyczącą aktualnej kondycji krytyki literackiej w Polsce rozesłano do blisko osiemdziesięciu respondentów (prozaików, poetów, krytyków, wydawców i animatorów kultury). Zareagowały dwadzieścia cztery osoby. Reszta odmówiła lub zaproszenie przemilczała. Jaka była treść ankiety?

1. Która z podanych niżej figur najlepiej opisuje Pani/Pana zdaniem krytyka idealnego, zdolnego sprostać wyzwaniom naszych czasów?

a) figura „dobrego gospodarza” Michała Głowińskiego;

b) figura „mediatora” Rene Girarda;

c) figura „współtwórcy” Karola Irzykowskiego;

d) figura „życioczytania” Henryka Berezy;

e) inna – jaka?

2. Daje się ostatnio zaobserwować zjawisko usługowości krytyki względem dużych wydawnictw bądź korporacji prasowych. Czy jest to zjawisko nieuniknione? Potrzebne? Naganne? Czy należy z nim walczyć?

3. Czy krytyka literacka powinna być autonomiczną dyscypliną naukową? Czy pochwala Pani/Pan tworzenie kolejnych uniwersyteckich katedr krytyki literackiej?

4. Skąd bierze się popularność skrajnych opinii na temat kondycji krytyki literackiej typu: diagnoza „śmierci” lub diagnoza „zmartwychwstania”? Czy (w odniesieniu do sytuacji współczesnej) z którąś z nich się Pani/Pan zgadza?

W opublikowanym bloku znalazły się odpowiedzi - od rozbudowanych objętościowo, czasem przybierających formy mikrostudiów, po zwięzłe (lub wręcz zdawkowe). Kto zechciał zabrać głos? Blok poprzedza tekst Henryka Berezy „O kulturze czytania” (pierwodruk 1958 r.) oraz odredakcyjny zapis „Ankieta >eleWatora

Andrzej Turczyński: „Czy krytyka literacka to połuba?”; Michał Larek: „Przeciw krytyce!”; Grzegorz Strumyk: „Ciekawość siebie (idzie krytyk z niewoli)”; Izabela Pajdała-Kusińska: „Idziesz ze mną? – Gdzie? – W dupę ciemną”; Rafał Gawin: „Nerwica natręctw literackich, czyli dlaczego nie nurkuję w masce. Wersja rozszerzona”; Anna Nasiłowska: „4-2-3-1 czyli kim być?”; Marta Zelwan (Krystyna Sakowicz) „O krytyce i krytykach”; Tomasz Dalasiński, Adam Kaczanowski, Eda Ostrowska, Tadeusz Błażejewski, Henryk Waniek, Alan Sasinowski, Michał Stefański, Krystyna Bratkowska, Rafał Czachorowski, Artur Daniel Liskowacki, Wojciech Stamm, Michał Sobol, Janusz Drzewucki, Rafał Różewicz, Radosław Wiśniewski, Piotr Wiktor Lorkowski, Paweł Przywara, Henryk Bereza; „Pochwała czytelników”; Piotr Michałowski: „Depozyt historii literatury”, Iwo Zmyślony: „Krytyk nic nie może”; Krzysztof Maciejewski: „Nie ma już linii podziału. O krytyce internetowej”;Emilia Walczak: „Don't mess with jelonki”; Michał Tabaczyński: „Nowa umowa. Krytyka literacka jako instytucja literatury”; Adam Mańkowski: „Na rozdrożu intuicyjności i zdrowego rozsądku. Spojrzenie na polską krytykę muzyczną”; Wojciech Kudyba: „Krytyk jako gospodarz”; Konrad Zych: „Źli inteligenci patrzą na pop, czyli co nam zostało z Munro”. A blok zamyka tekst Karola Samsela „Ankieta >eleWatoraPost factum: próba krajobrazu”.

A bieżący numer (jeszcze przed blokiem okołokrytycznym) otwiera utwór poetycki Piotra Lemieszki „Trzy nie(u)dane wiersze miłosne, czyli o montowaniu erotycznego fantazmatu”. Poezję też prezentują dalej Krzysztof Gryko, Jolanta Nawrot, Aleksandra Słowik i Robert Król.

Proza: Rafał Skonieczny („Pinczer”), Dariusz Sypeń („Jednoręki”) i Marcin Bałczewski („Przyjazd”).

eKlery: „O grach (planszowych)” - z Marcinem Baranem rozmawia Wiktoria Klera.

Henryk Bereza: „Listy do poetów: do Roberta Króla”.

Z Ciężkowic: Waldemar Bawołek „Święty Benedykcie z Anianu, miej mnie w opiece”.

Z Krakowa: Tomasz Bohajedyn „Ćma van Gogha”.

Krytyka literacka: omówienia kilkunastu nowych książek poetyckich, prozatorskich i nie tylko.

Muzyka: Tadeusz Hnat „Jeszcze polski akordeon; później Paweł Mykietyn”; Kamil Sipowicz „Bexa Lala”.

I stałe felietony. „esoesy” – ADL: „Pierwsze”; „poza mainstreamem” – Izabela Fietkiewicz-Paszek „Głos w sprawach ważnych, czyli Migotanie gwiazd i przedsionków Anny Grabowskiej”; „omsknięcia” – ks. Andrzej Luter: „12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20” „w swoim tempie” – Krzysztof Hoffmann: „O niezrozumieniu”;„dlaczego nie jestem malarzem” – Małgorzata Południak: „Wkłucia”; „bez przesady” – Edward Balcerzan: „Postczłowiek – to brzmi groźnie”.

Nadto komunikat jury Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego „Refleksy” (edycja VII) o rozdziale nagród. I wiersze laureatów: Agnieszki Marek, Katarzyny Wiśniewskiej, Wojciecha Łęckiego, Małgorzaty Kowalskiej, Aleksandry Dańczyszyn oraz Marty Stusek. Efekty konkursu omawia Piotr Michałowski w tekście „Dwa brzegi wrażliwości”.

Cały numer przeplatają fotografie rzeźb, których autorem jest Jan de Weryha-Wysoczański.

Pismo można kupić tu: www.wforma.eu

„eleWator” jest dostępny jako e-book w formacie pdf oraz jako e-book on-line (www.ibuk.pl)

Publikacja ukazała się dzięki współfinansowaniu ze środków Miasta Szczecin oraz wsparciu Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania; dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

(lipiec 2015)

-------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

„eleWator” nr 11

Trzydziestego marca w szczecińskiej Miejskiej Bibliotece Publicznej doszło do promocji pierwszego w tym roku (a w ogóle – od 2012 r. - jedenastego) numeru kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”. Gościem specjalnym promocyjnego spotkania był Janusz Drzewucki. Nowy numer, liczący 216 stron, wyeksponował licznymi tekstami Allena Ginsberga. Którego graficznie przetworzony portret (autorstwa Magdy Pietruchy) umieszczono na okładce. Zaś cały numer zilustrowany został pracami graficznymi (monotypia) Grzegorza Strumyka. A pismo otwiera wiersz Darka Foksa „Ostatni bankiet u ministra kultury z hipsterami”. Co dalej między okładkami jedenastego „eleWatora”?

Allen Ginsberg – jemu poświęcony kilkudziesięciostronicowy blok tekstów. Piszą: Krzysztof Zabłocki „Ginsberg, oksymoroniczny Che Guevara poezji”, Ewelina Chodakowska „Dwa lwy i dwie wieczności”, Michał Łukaszuk „Santo Libido”, Ewa Cichoń „Milczenie po Skowycie (iHowl)”,  Andrzej Pietrasz „Polska w wierszach i zapiskach Allena Ginsberga”, Ewa Opałka „Pensjonarski Skowyt albo niedole czytania (i pisania)”, Wiktor Rusin "Poematy Agorafobii. Rzecz o eksperymentach Beat Generation z pejzażem po drugiej stronie Muru Berlińskiego w tle”,Katarzyna Czeczot „Prochy. Szkic w obrocie”, Tadeusz Koczanowicz „Parę słów o 'byciu naprawdę' Allena Ginsberga”, Damian Romaniak„Beat Generation w kinie”.

Poezja: (oprócz wiersza wspomnianego D. Foksa) Ewa Sonnenberg, Joanna Oparek, Tomaž Šalamun (przekład Adama Wiedemanna),Daniël Vis (przekład Barbary Kalli i Adama Wiedemanna).

Proza: Ian Kemp („Regulamin”, „Chcemy się tylko podpalić”), Darek Foks („Naprawdę Duży i Niewiele Mniejszy [utwór historyczny]”).

EKlery: Wiktoria Klera rozmawia z Marcinem Sendeckim „O Ciele (wiersza)”.

Dziennik: Henryk Bereza (oprac. Paweł Orzeł) „Zęby (26.02.2009 r.)”.  Grzegorz Strumyk „Linki do dzienników Henryka Berezy”, Anna Frajlich „Dach Świata jeszcze raz. Dziennik podróży”.

Z Santa Luce: Indi Orlando „Budda w paszporcie”.

Sztuki plastyczne i architektura: Andrzej Fogtt „Rzeczywistość, Prawda, Sztuka”, Miłka O. Malzahn „Wandy Australia w Amsterdamie”.

krytyka literacka: Bartosz Suwiński „Prowincja wspomnienia” (Piotr Szewc, Cienka szyba), Beata Patrycja Klary „Na ciele słowa wyglądają wyraźniej mówi człowiek z brudnopisu” (Mariusz Jagiełło, Człowiek z brudnopisu), Mateusz Hachlica „Wachlarz niezmiennych przestrzeni” (Paweł Sarna, Pokój na widoku), Wiktoria Klera „Przepaść, zaskoczenie” (Adam Wiedemann, Z ruchem), Sławomir Hornik „Językowe zgliszcza” (Krzysztof Siwczyk, Dokąd bądź), Emilia Walczak „Dziewczynka z lisem” (Magdalena Tulli, Szum), Mieczysław Orski „Opowiada książki” (Janusz Rudnicki, Życiorysta), Maja Staśko „Kosmos, więc jestem” (Miłka O. Malzahn, Kosmos w Ritzu),  Wojciech Meixner „PaniEgucka, Miłosierdzie Boże i Ludwig van Beethoven” (Elżbieta Stankiewicz-Daleszyńska, Widma miejsca i czasu), Konrad Liskowacki„Węgry w gorzkiej pigułce” (Géza Ottlik, Szkoła na granicy), Leszek Szaruga „Pro / za i przeciw. 5 – Sprawy (nie)prozaiczne 3” (Herkusa Kuničisa, Litwin w Wilnie; Zwrotnik Ukraina; Bogusław Chrabota, Koenigsberg. Historia rodzinna), Jacek Bielawa „Wyznanie i samorozgrzeszenie” (Marek Nowakowski, Dziennik podróży w przeszłość), Patrycja Chajęcka „Proustowskie magdalenki” (red. Magdalena Budzińska, Zapomniane słowa), Andrzej Skrendo „Artur Daniel” (Jerzy Borowczyk, Michał Larek, Przywracanie, wracanie. Rozmowy szczecińskie z Arturem Danielem Liskowackim), Paweł Orzeł „Przed wojną: Sztuka opowiadania z domieszką diabła” (Jerzy Żuławski,Kuszenie szatana).

Komiks: Marcin Bałczewski „Świat kontrkultury Roberta Crumba” (Robert Crumb, Kot Fritz; Robert Crumb, Pan Naturalny; Robert Crumb,Księga Genesis; Kanon graficzny 1. Od Gilgamesza do Tybetańskiej Księgi Umarłych), Krzysztof Lichtblau „Komiks o życiu, komiks w życiu, życie komiksem” (Yoshiro Tatsumi, Życie. Powieść graficzna)

Muzyka: Kamil Sipowicz „Grupa w Składzie” (Grupa w Składzie, Trzecia Fala), Monika Petryczko „Kwaśne dźwięki, kosmiczne zawijasy, ostre loopy i bezkompromisowe brzmienie (Arca, Xen), Tadeusz Hnat „Cyja, wstyd i świniówka, czyli polska szkoła akordeonu” (Andrzej Krzanowski,Katedra na akordeon; Zbigniew Bargielski, Works by Zbigniew Bargielski performed by Zbigniew Koźlik; Zbigniew Bargielski, Muzyka naszych czasów).

Stałe felietony: „omsknięcia” – Ks. Andrzej Luter „6, 7, 8, 9, 10, 11”, „poza mainstreamem” – Izabela Fietkiewicz-Paszek „A może by tak inaczej. O Skrajem Grzegorza Kielara”, „w swoim tempie” – Krzysztof Hoffmann „Recenzje widoku z okna na ulicę Wierzbięcice w Poznaniu”,  „dlaczego nie jestem malarzem” – Małgorzata Południak „Rozszczepienie”, „bez przesady” – Edward Balcerzan „Fragmenty o Różewiczu(2)”.

Konkurs Literacki imienia Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie”, Edycja 3, 2015 – regulamin.

I na koniec mały wyimek z felietonu ks. Andrzeja Lutra, sygnowanego numerem 11: Trzy książki mam zawsze na wyciągnięcie ręki. Pismo Święte, tom wierszy Rafała Wojaczka i Z głowy Janusza Głowackiego. Zaglądam dzisiaj do Janusza. Przytacza on na stronie 234 aforyzmSchopenhauera: „Najmniej wartościowym rodzajem dumy jest duma narodowa. Kto bowiem się nią odznacza, zdradza brak cech indywidualnych... każdy żałosny dureń, który nie posiada nic na świecie, z czego mógłby być dumny, chwyta się ostatniej deski ratunku, jaką jest duma z przynależności do danego narodu. Z wdzięczności gotów jest bronić rękami i nogami wszystkich głupstw, jakie ten naród reprezentuje”. Proponuję potraktować ten cytat jak rebus. Jakie nazwiska odpowiadają powyższemu opisowi? Trzeba się mocno zastanowić, zanim damy odpowiedź. Rozwiązań proszę nie nadsyłać do redakcji.

A na okładce z tyłu znajdziemy zapowiedź następnego numeru. W dużej mierze ma być poświęcony krytyce. Jak zostanie opisana (i czego możemy się spodziewać) dowiemy się już za kwartał.

„eleWatora” można kupić m. in. tu: www.wforma.eu

Pismo jest również dostępne jako e-book w formacie pdf oraz jako e-book on-line (www.ibuk.pl)

Publikacja ukazała się dzięki współfinansowaniu ze środków Miasta Szczecin oraz wsparciu Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania; dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Strony elektroniczne kwartalnika: http://www.elewator.org/,  https://www.facebook.com/pages/EleWator/439075946135959

(kwiecień 2015)

--------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

„eleWator” nr 10 - 4/2014

Nie w kij dmuchał, rzec można, bo to już dziesiąty (!) numer szczecińskiego kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”. I w dodatku nie spuszczającego z tonu. Liczące 224 strony wydanie za postać wiodącą wzięło Andrzeja Bursę, udanie zobrazowanego na okładce przez Magdę Pietruchę. A do jubileuszowego numeru dołączono trzy tomiki, nagrodzone i wyróżnione w drugiej edycji Konkursu Literackiego im.Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie”. Są to zbiory wierszy Mirosława Mrozka Horyzont zdarzeń, Piotra Zemanka Południk Greenwichoraz Natalii Komarow Gocław, Saska Kępa, Śródmieście. O tomikach w swoim czasie napiszemy osobno. A co między okładkami dziesiątego „eleWatora”?

Numer otwiera wiersz Mariana Lecha Bednarka „podkreślenia”. A w blisko pięćdziesięciostronicowym bloku poświęconym A. Bursie piszą:Piotr Michałowski „Bursa niewyklęty po latach”, Andrzej Szpindler „Człowiekam lubił i niepodobnie wreszcie”, rozmowa Marty Zabłockiej z Ludwiką Szemioth-Bursą „On pracował w locie”, Piotr Woszczak „Głupie i dobre. Dzieci w twórczości Andrzeja Bursy”, Jarosław Klejnberg „Biała Lampka albo mam w dupie chrzczoną trawę”, Izabela Pajdała-Kusińska „Cztery ściany poety”, Miłka O. Malzahn „Andrzej Bursa nie żyje. Zamknięty rozdział” i Karol Samsel „Śmierć nad śmierciami, czyli raz jeszcze >dla Luizy<”.

Proza: Jerzy Franczak, Andrzej Ballo, Grzegorz Strumyk.

Poezja: oprócz wspomnianego M.L. Bednarka Szymon Szwarc, Rafał Gawin, Marianna Kijanowska, Wojciech Brzoska.

Rozmowa Wiktorii Klery z Marcinem Świetlickiem „O strychu”.

Wiliam Butler Yeats (w tłum. Leszka Engelkinga) „Czym jest >pozja popularna

Epistoły: Henryk Bereza - „Listy do poetów: do Wojciecha Brzoski”.

Dziennik: Henryk Bereza „Zapiski 54.  03.09.2009 r. - 17.11.2011 r.” (fragmenty).

Wspomnienie o Anatolu Ulmanie: Lech M. Jakób „Słowo o Anatolu Ulmanie”, Anatol Ulman „Zagłada Borgiów w 2012” (fragment), Gabriel Leonard Kamiński „Epitafium dla Anatola Ulmana (1931-2013)”.

Film: Damian Romaniak „Andrzeja Żuławskiego przekraczanie granic”.

Teatr: Grzegorz Bazylak „Recyklistan”.

Z Ciężkowic: Waldemar Bawołek „Święty Ignacy z Loyoli, zmiłuj się nade mną”.

Z Londynu: Noil Branc „Tysiąc książek”.

Sztuki plastyczne i architektura: Andrzej Fogtt „Refleksje w Borach Tucholskich”, Tomasz Bohajeden „Lubieżny Pingwin z Branic. Marian Henzel, zapomniany prekursor polskiego performance”.

Krytyka literacka: recenzje blisko dwudziestu książek – łącznie z komiksem. Omawiają – Grzegorz Strumyk (Henryk Bereza Zgrzyty),Wiktoria Klera (Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki Kochanka Norwida), Mateusz Hachlica (Darek Foks Rozmowy z głuchym psem), Justyna Kasperek (Tomasz Pietrzak Umlauty), Józef Krzyżanowski (Andrzej Sosnowski Stare śpiewki. Sześć godzin leksyjnych o poezji), Joanna Bierejszyk (Elias Canetti Głosy z Marrakeszu), Krzysztof Maciejewski (Leore Dayan Ludzie wolą tonąć w morzu), Monika Glosowitz(Yasmina Reza Hammerklavier. Zmasakrowane arcydzieło), Mieczysław Orski (Zbigniew Kruszyński Kurator), Emilia Walczak (Natalka Śniadanko Lubczyk na poddaszu), Maja Staśko (Agnieszka Masłowiecka Splątanie), Leszek Szaruga (Andrzej Stasiuk Wschód, Aleksander Kondratiew Na brzegu Jarynia, Aleksandr Łukaszuk Ślad motyla. Oswald w Mińsku), Bartosz Marzec (Marek Hłasko Listy), Alan Sasinowski (Robert Krasowski Czas gniewu. Rozkwit i upadek imperium SLD), Paweł Orzeł (Franz Hartman Niektóre tajemne wiadomości z koła tybetańskich mistrzów), Marcin Bałczewski (Bart Nijstad Komarów).

Muzyka: Tadeusz Hnat „Nożyce i instrument” (Bohdan Mazurek Sentinel Hypothesis, Eugeniusz Rudnik Studio Eksperymentalne Polskiego Radia), rozmowa Beaty Zuzanny Borawskiej z Tomaszem Licakiem „Muzyka jest całością”, Rafał Wawrzyńczak „Dni dłuższe i dni krótsze. Zapiski z Warszawskiej Jesieni”.

Stałe felietony: Paweł Dunin-Wąsowicz „Kolekcjonerzy i modelarze”, Izabela Fietkiewicz-Paszek „Świat nie może dojść do ładu, czyli od magii natury w stronę rzeczy pospolitych”, ks. Andrzej Luter „3,4,5”, Krzysztof Hoffmann „Historie różowych słów”, Małgorzata Południak „Spłonąć od spojrzeń – symbole zebrane”, Edward Balcerzan „Fragmenty o Różewiczu (1)”.

Regulamin trzeciej edycji Konkursu Literackiego imienia Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie” oraz rozstrzygnięcie edycji drugiej.

Cały numer wypełniony został (w przeplotach z tekstami) obrazami i rysunkami Waldemara J. Marszałka.

A na okładce zamykającej pismo znajdziemy zapowiedź – w następnym numerze Allen Ginsberg.

I mały wyimek ze szkicu „Bursa niewyklęty po latach” Piotra Michałowskiego.

Piszę około 82. rocznicy urodzin i 57. rocznicy śmierci. Blisko 60-lecia debiutu prasowego. Niewiele to znaczy. Więcej może to, że piszę ponad 30 lat po mojej pierwszej fascynacji twórczością tego autora, która trafiła na jedną z kilku fal powracającego zainteresowania, znaczonych koeljnymi wydaniami Utworów wierszem i prozą. Najpierw moją uwagę przyciągały powierzchniowe efekty rewolucyjnego stylu i tak przyadtny w latach 80. ubiegłego wieku wzorzec „poety buntu”, kojarzony nie całkiem zasadnie z francuskim etosem „poety wyklętego”, następnie, co już budziło poważne wątpliwości, przemianowanego na „kaskadera literatury”. Słabości tych określeń dowodzi jakaś ograniczona sława za życia; natomiast ich siły – fakt, że książkowy debiut przypadł dopiero po śmierci poety, toteż recepcję dorobku prędko przytłoczyła legenda autora. (...)

Jako że to numer dziesiąty, przypomnijmy jeszcze skład redakcji pisma. Ulegał on zmianie. Obecnie kwartalnik redagują – w kolejności alfabetycznej: Marcin Bałczewski (komiks), Andrzej Fogtt (sztuki plastyczne), Krzysztof Lichtblau (sekretarz redakcji), Paweł Nowakowski(proza), Paweł Orzeł (film, redaktor naczelny), Karol Samsel (eseje i szkice), Kamil Sipowicz (muzyka), Leszek Szaruga (krytyka literacka, zastępca redaktora naczelnego) i Adam Wiedemann (poezja).

Jest też grupa stałych współpracowników: Edward Balcerzan (Poznań), Łeś Bełej (Kijów), Jakub Bińkowski (Londyn), Paweł Dunin-Wąsowicz (Warszawa), Izabela Fietkiewcz-Paszek (Kalisz), Anna Frajlich (Nowy Jork), Krzysztof Hoffmnn (Poznań), Artur Daniel Liskowacki (Szczecin), Beata Patrycja Klary (Gorzów Wielkopolski), Monika Petryczko (Szczecin), Małgorzata Południak (Dublin), Andrzej Wasilewski (Paryż) oraz Tomasz Zubiński (Ryga, Benicarló).

Publikacja współfinansowana jest ze środków Szczecina oraz Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania, przy dofinansowaniu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Strony internetowe redakcji i wydawcy „eleWatora” czyli Fundacji Literatury imienia Henryka Berezy (z siedzibą w Szczecinie): www.elewator.org / Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. / www.fundacja-berezy.org / Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

(grudzień 2014)

---------------------------------------------------------------------------------------------

 

„eleWator” nr 9 - 3/2014

Rytmicznie, co trzy miesiące, od 2012 roku ukazują się kolejne numery  kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”, wychodzącego w Szczecinie – z dystrybucją na cały kraj. Kilka dni temu do redakcji naszego portalu dotarł numer najświeższy, dziewiąty. Z wyakcentowanym na okładce tematem wiodącym: Granice. Liczy 216 stron. Okładkę obrazami opatrzyli Magda Pietrucha i Marek Ruff, którego prace znaleźć można również wewnątrz pisma. Numer otwiera wiersz „sylwia plath nie zmrużyła tutaj oka” Bogdana Prejsa.

A co dalej? Dalej dzieje się wiele i aż gęsto od ciekawych tekstów.

Wspomniany temat wiodący dziewiątki – Granice – zajmuje lwią część kwartalnika (90 stron). I tak w ramach tego bloku opublikowano materiały: Marta Zabłocka „Przywiązywania i odrywania”, Przemysław Czapliński „Transgresje i mediacje”, Tadeusz Zubiński „Biała partyzantka w nadbałtyckich lasach”, Diana Wasilewska „Przekraczanie estetyki. Abject art, czyli sztuka (nie)smaczna”, Ewa Elżbieta Nowakowska „Podgórze wielokrotnych granic”, Agata Balsamo „Patrz jak ci każę, czyli o ramie dzieła literackiego w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego”, Agata Jankowska „Potwór, który jest w nas. O dehumanizacji we współczesnych narracjach”, Patrycja Chajęcka „Syndrom granicy. Notatki o Krótkim podręczniku przekraczania granic Gazmenda Kapllaniego”, Konrad Zych „Przyjdzie gonzo i nas zje, czyli tajna historia pewnej granicy”, Krzysztof Lichtblau „Ghostwriter, czyli o granicach autorstwa”, Izabela Pajdała-Kusińska „Musisz zmrużyć powieki. Rozmyślania o decentryzmie i sztuce”, Andrzej Turczyński „O tamtejszości. Esej przygraniczny”, Piotr Michałowski „Epoka 'Pograniczy' i jej pogranicza”.

Utwory poetyckie, prócz wspomnianego B. Prejsa, ogłaszają Rafał Rutkowski, Dariusz Sośnicki oraz Tytus Kaleta – debiutujący niedawno opowiadaniem w „Latarni Morskiej”.
Proza: Daniel Podolak, Kazimierz Kyrcz i Marek K.E. Baczewski.
Epistoły: Henryk Bereza „Listy do poetów: do Dariusza Sośnickiego”.
Dzienik: Kazimierz Brakoniecki „W Kurlandii (fragmenty)”.
Z Paryża: Andrzej Wasilewski „Ontologia w Paryżu. Alain Badiou”.
Z Londynu: Noil Branc „Praprzyczyna rozmaitości”.

Sztuki plastyczne i architektura: Joanna A. Kościelna „Kogo inspirują Inspiracje?”, Andrzej Fogtt „Granice w sztuce”.
Krytyka literacka: recenzje blisko dwudziestu książek – łącznie z dwoma komiksami. Omówień podjęli się Konrad Liskowacki, Krzysztof Maciejewski, Maja Staśko, Tymoteusz Milas, Urszula Orlińska-Frymus, Emilia Walczak, Leszek Engelking, Ewelina Chodakowska, Monika Glosowitz, Beata Patrycja Klary, Anna Łozowska-Patynowska, Marek Olszewski, Justyna Kasperek, Leszek Szaruga, Paweł Orzeł i Marcin Bałczewski.

Muzyka: Monika Petryczko „Yukimi Nagono znów nienaganna, a Little Dragon inny niż zwykle, smutniejszy niż zawsze”, „Fink nie próżnuje” oraz Tadeusz Hnat „Konkretnie Marchetti”.
Stałe felietony: Paweł Dunin-Wąsowicz „Targ śniadaniowy”, Izabela Fietkiewicz-Paszek „Powroty Alicji, czy o wierszach Magdaleny Krytkowskiej”, ks. Andrzej Luter „1,2”, Krzysztof Hoffmann „Wolne słowa”, Małgorzata Południak „Świat słów, milczenia i muzyki”, Edward Balcerzan „Internet, piekło Horacego”.
Nadto informacja o nominacjach Konkursu Literackiego imienia Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie” Edycja 2, 2014 oraz ogłoszenie VII Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego „Refleksy”.

Na koniec obszerny wyimek z tekstu K. Lichtblaua „Ghostwriter, czyli o granicach autorstwa”.
(…) Michel Foucault zwraca uwagę na powinowactwo pisania i śmierci. Definiując sam akt pisania, nie odnosi się bynajmniej do potocznego znaczenia tego słowa. Pisanie (ecriture) to intensywny namysł nad ogólnymi warunkami wszelkiego tekstu w przestrzeniach miejsca i czasu, w których tekst się rozprasza, świadcząc przy tym o nieobecności autora. Pisanie i śmierć nierozerwalnie związane z tym, co stoi pomiędzy autorem i jego dziełem. Tą osią centralną jest szeroko pojęta literackość, która ukrywa i powoduje nieobecność autora, poprzez rozmycie jego indywiduum. Na ile zacierają się indywidua w tekście pisanym przez ghostwritera?
Czy w tym kontekście możemy mówić o relacji autor – dzieło? Foucault przedstawia mechanizmy myślowe, przez króre rozdzielenie tych pojęć jest wręcz niemożliwe. Autor (ze swoją biografią) nie może być uproszczony do nazwy własnej, gdyż jst on jednym z elementów znaczących tekstu. Próby unieważnienia tego aspektu spełzają na niczym. Z drugiej jednak strony biografia może być pułapką inrepretacyjną, jak stało się m.in. z mylnie odczytywaną książką Malowany ptak Jerzego Kosińskiego. Krytycy przez biografię autora odczytali to dzieło jako skonstruowane na prawdzie historycznej. Zajmując się autorem widmo widzimy wielostopniową zależność, która pojawia się w kontekście rozważań Foucaulta. W narrację i zależność autor (ze swoim doświadczeniem) – dzieło wnika ghostwriter ze swoją biografią. I o ile oczywiście najważniejszą umiejętnością w ghostwritingu będzie niewidoczność, o tyle tak naprawdę będzie to polegało na skomplikowaniu przez autora widmo swojej obecności.
(…) Zadajmy więc sobie pytanie, które zazwyczaj pojawia się w kontekście ghostwritingu, a mianowicie o etykę takiego pisarstwa. Abstrahujemy tu od prawa autorskiego w Polsce, które w całości zabrania takich procederów, nie przewiduje ono po prostu możliwości zrzeknięcia się praw autorskich do tekstu na rzecz innej osoby. Lejeune dostrzega w tym pomieszaniu perspektyw zacieranie literackości, o której pisze Foucault, co powoduje wyostrzenie samej treści narracji. Pakt autobiograficzny zawierany na wielu poziomach, a zatwierdzony podpisem modela daje gwarancję choć pewnej obiektywności. Dodatkową rolę zyskuje czytelnik, który jest poszukiwaczem śladów i modela, i ghostwritera. Czytelnik jest więc swoistym szkiełkiem mikroskopowym, na którym skupiają się elementy intruzów – dwóch autorów tekstu.

A z tyłu, na okładce, zapowiedź – w nastepnym numerze Andrzej Bursa.

Publikacja współfinansowana jest ze środków Szczecina oraz Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania, przy dofinansowaniu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Strony internetowe: www.elewator.org i www.fundacja-berezy.org

(październik 2014)

--------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

„eleWator” nr 8 - 2/2014

Warto zajrzeć do najnowszego numeru kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”. Postacią wiodącą pisma jest Virginia Woolf – jej życie i twórczość. Znamienitej angielskiej pisarce (1882-1941) poświęcono szereg materiałów, o czym za chwilę. Bieżący numer liczy 212 stron. Obrazy na okładce są autorstwa Marka Ruffa i Wojciecha Zielińskiego. Zaś wewnątrz pisma znajdziemy zdjęcia sugestywnych rzeźb Katarzyny Lipeckiej, które wykonał (jak i collage) Marek Brzeziński. A kto redaguje i wydaje szczeciński kwartalnik? Przypomnijmy dla porządku: Fundacja Literatury imienia Henryka Berezy.

I pora na zapoznanie się z zawartością numeru.

Kwartalnik otwiera wiersz Magdaleny Gałkowskiej inspirowany twórczością V. Woolf. Co jest poetycką preambułą obszernego, bo liczącego osiemdziesiąt stron, bloku tekstów związanych z V. Woolf. I tak, kolejno, spotkamy następujące materiały:

Andrzej Turczyński „Fenomena”. Paweł Batory „W poszukiwaniu własnego głosu. O debiutanckiej powieści Virginii Woolf”. Karol Samsel„Miss Eyre, Miss Dalloway, Virginia Woolf i zniszczenie wyobraźni metonimicznej”. Marek Brzeziński „Najprościej byłoby wyjść na szosę... jeszcze raz”. Krystyna Sakowicz „Z księgi wielkich zniknięć”. Dorota Sech „Życiorysy wyobrażone. Zwielokrotnienie istnienia ludzi i przedmiotów w opowiadaniach Virginii Woolf”. Miłka O. Malzahan „Spotkałam panią Dallowey i...”. Agata Balsamo „Z perspektywy Virginii Woolf, czyli przemierzając przestrzenie Poniedziałku lub wtorku”. Marek Brzeziński „Zawsze było: Virginia i Leonard, Leonard i Virginia, i nikt zbyt wiele o nim nie wiedział...”. Damian Romaniak „Czy kino nadal boi się Virginii Woolf? Dwanaście lat po premierze 'The Hours'Stephana Dalddry'ego”. Nie da się ukryć: imponujący to i wieloraki zawartościowo zestaw.

Jednak w bieżącym numerze również szereg innych materiałów. Z poezji, obok wspomnianego utworu M. Gałkowskiej, znajdziemy wierszeAnny Frajlich, Samanthy Kitsch, Wojciecha Stamma i Adama Wiedemanna. Prozę publikują Robert Louis Stevenson (w tłum. Marty Natalii Wróblewskiej), Joanna Lech, Ninette Nerval oraz Elżbieta Stankiewicz-Daleszyńska.

Trwa też ciąg „epistoł”. Tym razem Henryk Bereza - „Listy do poetów: do Adama Wiedemanna (2)”.

Dziennik: Maciej Cisło - „Błędnik. Ciąg dalszy”.

Z Kijowa pisze Łeś Bełej: „Ukraina, Majdan, Sztuka”. Z Londynu Noil Branc: „Koncert Życzeń z Dorotą”.

W dziale „Sztuki plastyczne i architektura”: „13 Muz”, „Trafostacja Sztuki”, Piotr Głowacki „Catharsis. Katarzyna Lipecka, rzeźbiarka”.

W dziale „Krytyka literacka” recenzje i omówienia piętnastu książek. Dział „Komiks” - nowe rzeczy dwie.

W dziale „Muzyka” o nowych/starych odkryciach opowiada Monika Petryczko. Nadto „Are you a rebel?” - rozmowa Tadeusza Hnata z Irinel Anghel.

Nie brakuje również stałych felietonów Izabeli Fietkiewcz-Paszek, Krzysztofa Hoffmanna, Małgorzaty Południak i Edwarda Balcerzana. Do grona felietonistów dołączył w tym numerze Paweł Dunin-Wąsowicz.

A pod koniec numeru znajdziemy efekty Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego „Refleksy”: komunikat jury, wiersze nagrodzonych poetek i poetów (Marzeny Jaworskiej, Michała Witolda Gajdy, Lechosława Cierniaka, Joanny Żabnickiej, Anny Augustyniak-Bączkowskiej iKacpra Płusy) z komentarzem krytycznym Piotra Michałowskiego.

Na deser może dwa fragmenty smacznego felietonu K. Hoffmanna „Przed książką” - otwierające i zamykające tekst.

Świat jest zawsze bardziej skomplikowany. To zdanie-banał ma zazwyczaj swój drugi człon, mechanicznie i nachalnie mu towarzyszący: niż nam się wydaje. Pojawiają się razem, obok siebie, na jednej scenie, stwarzają wrażenie nierodzielnych, tymczasem pomiędzy nimi zieje przepaść.

Mowa potoczna i język potoczności bez zająknięcia łączą oba sformułowania. Spinają brzegi przepaści tak gładko, że nawet nie podejrzewamy obecności wewnętrznego szwu. To zdanie to ich aksjomat, którego nie należy przepytywać. Co więcej, przecież założenie jest jak najsłuszniejsze: wzmóż czujność, nie bądź zbyt pewny swoich sądów, nie wygłaszaj ich apodyktycznie. (…)

Wyobraźmy sobie pustą przestrzeń: jest w niej tylko jedna rzecz – nieopisana książka. Powiedzieć w tej chwili, że jest bardziej skomplikowana, niż nam się wydaje, byłoby niedorzecznością. Dopiero podczas lektury możemy powiedzieć, że jest (tak), ponieważ (tak) nam się wydaje. (Tak!) Możemy więc czytać czyjąś opowieść, dlatego należy czytać inne opowieści, możemy też napisać własną. Teraz przeprowadźmy ćwiczenie niemożliwe: wyobraźmy sobie pustą książkę, ale bez przestrzeni. To właśnie o tym stanie lubię myśleć jako o sytuacji „przed książką”.

Na okładce z tyłu znajdziemy tajemniczą zapowiedź następnego numeru: GRANICE. Co za tym się kryje? Dowiemy się dopiero za kolejny kwartał.

Publikacja współfinansowana jest ze środków Szczecina oraz Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania, przy dofinansowaniu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Strony internetowe: www.elewator.org  i  www.fundacja-berezy.org

(lipiec 2014)

-----------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

„eleWator” nr 7 - 1/2014

Jak dotąd idzie dobrze, gdy mowa o szczecińskim kwartalniku literacko-kulturalnym „eleWator”. Właśnie otrzymaliśmy pierwszy tegoroczny numer, a w ogóle siódmy. Jak zawsze, co podkreślić warto, niezwykle staranny pod względem typograficznym. Siódemka – objętości 212 stron – na celownik wzięła, jako temat wiodący, Julio Cortázara. W numerze sporo o nim i jego twórczości, nadto przekłady Marty Jordan kilku wierszy oraz sztuki w jednym akcie Żadnych przesyłek do Pehuajó argentyńskiego pisarza. Grafiki i obrazy dostarczył Tomasz Trafiał.

Przyjrzyjmy się zawartości numeru.

Marta Zabłocka: „Alfabet Julia (na podstawie Książki dla Manuela)”. Wojciech Czaplewski: „Czy go jeszcze pamiętam, czyli gra w Cortázara” Adam Elbanowski: „Drogi dojścia do 'innej rzeczywistości'. Opowiadania fantastyczne Julio Cortázara”. Miłka O. Malzahn: „Aparat Cortázara”. Maja Staśko: „Zapomniałem mego parasola”. Andrzej Turczyński: „O znikomości wszystkich rzeczy, czyli pisarz i jego kot”. Ewa Elżbieta Nowakowska: „Czy należy jeść zegary? Czasomierze Cortázara i Herberta”. Konrad Zych: „Gra w dwa ognie. Kalwas czyta Cortázara”. Damian Romaniak: „Antonioni versus Cortázar. Powiększenie i Babie lato. "Legendy i mity Argentyny” (z hiszpańskiego przełożył. A. Turczyński).

Poezja: Leszek Engelking i Federico García Lorca (wiersze z tomu Romancero gitano w przekładzie L. Engelkinga), Joanna Lech, Jacek Napiórkowski.

Proza: Marian Lech Bednarek, Teresa Rudowicz, Maciej Melecki.

Epistoły - Henryk Bereza: „Listy do poetów: do Jacka Napiórkowskiego”. Oraz fragmenty dziennika H. Berezy: „Zapiski 55. 18.11.2010 r. – 19.09.2011 r.”

Sztuki plastyczne i architektura: Tomasz Sobieraj: „Maski i transgresje. O fotografiach Sybilki Storie-Joachimiak”. „Trafostacja Sztuki” (o wystawie Marii Toboły „Niech wam zdechnie wszystko, co kochacie!”).

Krytyka literacka. Andrzej Turczyński: „Sekretna komoda Cortázara” (Julio Cortázar, Niespodziewane stronice); Alan Sasinowski: „Szpiegowanie, czyli literatura, czyli miłość” (Ian McEwan, Słodka przynęta); Leszek Engelking: „Wiersze zasiane” (Krystyna Rodowska, Wiersze przesiane 1968-2011); Agnieszka Polachowska: „Układanie fragmentów, rozbijanie całości” (Henryk Waniek,Notatnik i modlitewnik drogowy); Justyna Kasperek: „Widzenie dwubiegunowe” (Zygmunt Bauman, David Lyon, Płynna inwigilacja. Rozmowy); Wiktoria Klera: „Co jest, co się zdarza i co się zdarzyć może” (Marcin Baran, Zebrane. Wiersze i poematy 1983-2013); Krzysztof Lichtblau: „Pogranicze człowieka” (Brygida Helbig, Niebko); Piotr Michałowski: „Elegie sprzed po sobie” (Artur Daniel Liskowacki, Elegijki); Edyta Antoniak-Kiedos: „Kreując wizerunek” (ks. Jan Sochoń, Wizerunek); Joanna Bierejszyk: „Złudzenie (nie)zmienności” (Anna Frajlich, Łodzią jest i jest przystanią); Konrad Liskowacki: „Talia pełna figur” (Wiesław Myśliwski, Ostatnie rozdanie); Leszek Szaruga: „Pro / za i przeciw. 1” (Zyta Oryszyn, Ocalenie Atlantydy; Szczepan Twardoch, Morfina; Grzegorz Filip, Studnia); Paweł Orzeł: „Przed wojną: Słońce – dużo Słońca” (Władysław Umiński, O Słońcu. Odczyt do latarni czarnoksięzkiej); Halina Lizińczyk: „Ostatnie czytanie: Gra w klasy i czytelnik samica”.

Komiks: Marcin Bałczewski: „Cortázar kontra 'wampiry'” (Julio Cortázar, Fantomas przeciw wielonarodowym wampirom) i „Antoniszczak albumowo” (Julian Antonisz, Opowieści graficzne).

Muzyka: Tadeusz Hnat: „Jaśnie Pani Bezsenność” (Arturas Bumšteinas, Sleep [An Attempt at Trying]); „Po pierwsze: jazzman” - z Markiem Kazaną rozmawia Monika Petryczko.

Felietony: „nie w rzędzie” – Krzysztof Niewrzęda; „poza mainstreamem” – Izabela Fietkiewicz-Paszek („Gdy deszcz wystarcza do wstrzymania biegu świata, czyli Joanna Pucis i jej Znaki nieszczególne”);  „dlaczego nie jestem malarzem” – Małgorzata Południak („Korzyści medialne”); „bez przesady” – Edward Balcerzan („Zwrot niech się zwrotem odciska!”).

I regulamin Konkursu Literackiego imienia Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie”, Edycja 2, 2014. Obecna edycja dotyczy poezji (propozycji zbiorów wierszy). W jury drugiej edycji konkursu zasiądą: Janusz Drzewucki, Anna Janko i Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki.

Na okładce zamykającej kwartalnik jest też zapowiedź tematu wiodącego „eleWatora” nr 8. Tym razem na widelcu znajdzie się Virginia Woolf.

Publikacja ukazała się dzięki współfinansowaniu ze środków Miasta Szczecin oraz wsparciu Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania; dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

www.elewator.org

www.fundacja-berezy.org

(kwiecień 2014)

---------------------------------------------------------------------------------------

 

 

"eleWator" nr 6 - 4/2013

Jest dostępny w sprzedaży ostatni w tym roku (a w ogóle szósty) numer literacko-kulturalnego kwartalnika "eleWator". Pismo, wychodzące od 2012 roku, wydawane jest w Szczecinie przez Fundację Literatury im. Henryka Berezy. Tematem wiodącym bieżącego numeru, liczącego 224 strony - a zilustrowanego grafikami i obrazami Tomasza Bohajedyna - jest wojna. Do pisma dołączono losowo wybraną - jak zaznacza redakcja - jedną z trzech wyróżnionych książek w 1. edycji Konkursu Literackiego im. Henryka Berezy "Czytane w maszynopisie".

Owe trzy wspomniane książki (prozatorskie - dodajmy) to Fake czyli konfabulacje zachodzą na zakrętach Emilii Plateaux, Święty Antoni i inne opowiadania Jacka Bielawy oraz Waleniada Ireneusza Sakowskiego. W swoim czasie osobno je przybliżymy na naszym portalu.

A co w bieżącym numerze?
Bogusława Latawiec "Świt",
Konrad Zych "Nowoczesna – czyli jaka?",
Marta Zabłocka "Wojna łasiła się do naszych stóp",
Małgorzata Szlachetka "Lubelskie getto na fotografii",
Ewa Elżbieta Nowakowska "Deficyt",
Tadeusz Zubiński "Wojny po wojnach",
Amira Bochenska "Cienie Złotego Świtu",
Łukasz Suskiewicz "Rondo",
Anna Wagner-Juszkiewicz "Wojna płci",
Maja Staśko "Człowiek człowiekowi walką",
Karol Samsel "Birnam Wood, Postrzyżyny, Lasso",
Konrad Zych "Wojna, mit i powtórzenie. Na marginesie reportaży wojennych Juliusza Kadena-Bandrowskiego,"
Marta Zabłocka "Kupon na zakład o własne życie",
Krzysztof Lichtblau "Reprezentacja Zagłady w polskim komiksie(zarys problematyki)",
Krzysztof Niewrzęda "Confinium" (fragment),
Agata Jankowska "Empatyczna wyobraźnia",
Andrzej Skrendo "Wojna, Holocaust i takie tam rzeczy. Józef Maria Ruszar o Tadeuszu Różewiczu",
Marek Osajda "Nóż baranek"
Zbigniew Jahnz "*** (Po wewnętrznej ścianie hełmu…)",
Leszek Dembek "Żelazna piramida, Powrót",
Damian Romaniak "W cieniu wojny. Czekając na najnowszą trylogię ,,Star Wars”,
Małgorzata Wadżet Gardasiewicz "Wojna w gwiazdach",
Wojciech Stamm "Jeszcze Polska nie zginęła",
Marcin Bałczewski "Nie wszyscy pójdziemy do gazu (część 4 z 3)",
Paweł Orzeł „731” w psychodelicznej maszynce",
Krzysztof Ćwikliński "Pułkownik Polak".

Poezja:
Krystyna Dąbrowska "Kalendarz", "Insecurity questions", "Bębniarze w parku",
Adam Wiedemann "Ruch".
Epistoły:
Henryk Bereza Listy do poetów: do Adama Wiedemanna.
Teatr:
Paweł Głowacki "Czekać. Czekać w Nicei".
Z Londynu:
Noil Branc "Błąd von Neumanna".
Sztuki plastyczne i architektura:
Arkadiusz Polewka "Trafo-Genesis",
Piotr Wildanger "Hiszpańska wojna domowa w czterech obrazach".

Krytyka literacka:
Tomasz Kunz "Bałwochwalstwo poezji" (Tadeusz Dąbrowski Pomiędzy),
Marcin Jaworski "To i owo" (Andrzej Skrendo Falowanie nowoczesności. Szkice krytyczne),
Konrad Liskowacki "Wojna i los" (Antony Beevor Druga wojna światowa),
Paweł Orzeł "Był sobie Perec" (Georges Perec Pamiętam że, Urodziłem się. Eseje),
Justyna Kasperek "Świat odczarowany" (Krzysztof Jaworski Do szpiku kości)
Jakub Momro "Lamentacje" (Roland Barthes Dziennik żałobny),
Maciej Orłowski "Przywołując kiedyś, oswajamy obce" (Bogusława Latawiec Ciemnia),
Marek Olszewski "W którymkolwiek miejscu (Ewa Elżbieta Nowakowska Trzy ołówki)
Alan Sasinowski "Chłopaki wygrały" (Martin Amis Ciężarna wdowa),
Monika Glosowitz "Poezja i postpamięć" (Konrad Wojtyła Czarny wodewil), 
Justyna Kasperek "Pola ostrości" (Marcin Sendecki Błam. 1985-2011),
Maja Staśko "Kopista Turczyński" (Andrzej Turczyński Żywioły),
Paweł Orzeł "Przed wojną: Dawno, dawno temu w Mezopotamii" (Remigjusz Kwiatkowski Literatura babilońsko-assyryjska),
Jacek Dziubiński "Czytane po latach: Nigdy nie dyskutuj z zagranicznymi konsultantami" (Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata),
Halina Lizińczyk "Ostatnie czytanie: O żołnierzu, który nie zabija".

Komiks:
Marcin Bałczewski "Natura człowieka według Presla" (Nicolas Presl Fabryka, Boska kolonia),
Muzyka:
Tadeusz Hnat "Przed Państwem Najwięksi Artyści Świata!" (MIMEO Wigry),
"Odkryłem ciszę…" - ze skrzypkiem Adamem Bałdychem rozmawia Beata Zuzanna Borawska.

Felietony:
„nie w rzędzie”: Krzysztof Niewrzęda,
„poza mainstreamem”: Izabela Fietkiewicz-Paszek "W Krakowie każdy jest poetą lub kolegą poety",
„w swoim tempie”: Krzysztof Hoffmann "Szósta w nocy, osiemnasta nad ranem",
„dlaczego nie jestem malarzem”: Małgorzata Południak "Konsekwencje sztuki i masowość",
„bez przesady”: Edward Balcerzan "Fanaberie wytypowanego".

Konkurs Literacki imienia Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie”, Edycja 2, 2014 – regulamin.
Konkurs Literacki imienia Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie”, Edycja 1, 2013 – rozstrzygnięcie.

Dodajmy jeszcze, iż publikacja ukazała się dzięki wsparciu Miasta Szczecin oraz Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania; dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa, a wyróżnione książki w 1. edycji Konkursu Literackiego imienia Henryka Berezy „Czytane w maszynopisie” ukazały się dzięki wsparciu Miasta Szczecin.

Strony internetowe:
www.elewator.org
www.fundacja-berezy.org

(grudzień 2013)

-------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

"eleWator" nr 5 - 3/2013

Rok upłynął od startu "eleWatora" - nowego pisma literacko-kulturalnego na prasowym rynku. Tym samym Pomorze Zachodnie, dzięki ambitnej inicjatywie szczecińskich twórców, umocniło swoją pozycję na literackiej mapie Polski. Redakcja kwartalnika dba o poziom i starannie dobiera autorów - co wyraźnie ożywia zainteresowanie czytelników. A też krajowych środowisk opiniotwórczych. Tak trzymać dalej!
Piąty numer (216 stron) bierze "na tapetę" patrona Fundacji wydającej periodyk: Henryka Berezę. Jemu właśnie poświęcono lwią część tekstów: wierszy, esejów, szkiców, wspomnień, listów, fotografii oraz grafik. Zaś do numeru dołączono odrębną publikację Andrzeja Turczyńskiego Homo Pictor, Homo Viator. Fragmenty o sztuce Mariana Kratochwila.
Ale po kolei.

Blok poświęcony patronowi Fundacji otwierają wiersze oraz szkic "Henryk Bereza jakiego znałem" Janusza Drzewuckiego. Dalej mamy teksty Krystyny Sakowicz "Pianola do snów" oraz Patrycji Jarosz "Dziennik, który jest czymś zupełnie innym. Oniriada Henryka Berezy".
Następnie rozmowa Konrada Wojtyły z Bohdanem Zadurą o przyjaźni z H. Berezą "Jakiegoś stocka nie masz?".
Szkice i wspomnienia kolejne: Grzegorz Strumyk "Bo Ziemia jest płaska", Kamil Sipowicz "Henio", Bogusław Kierc wiersz "Wilkołak", Waldemar Bawołek "Wszyscy Święci Męczennicy, chrońcie mnie przed złem", Magda Rabizo-Birek "Henryk", Andrzej Skrendo "Co zrobił mi Bereza?", Dariusz Bitner "Czerwone skarpetki Berezy".
I "Rozmowa ze >zwykłym człowiekiem<" - Andrzeja Gąsowskiego pociąga za język Paweł Orzeł. P. Orzeł odzywa się jeszcze raz - w dziale "krytyka literacka", omawiając tomiki poetyckie H. Berezy Miary, Względy i Zgłoski.

W bloku pomieszczono także dotąd niepublikowane teksty samego H. Berezy: "Na szczęście", "Szkoła" oraz "Zapiski 56. 20.09.2011r. - 7.06.2012 r." - fragmenty. A w głębi numeru znajdziemy też korespondencję: kilka listów (z fotokopiami rękopisów tychże) H. Berezy do Halszki Olsińskiej.
Jest jeszcze kolejna rozmowa - Arkadiusza Polewki z malarzem Andrzejem Fogttem "Henryk czyta jednowiersz". Nie tylko rozmowa. Bowiem bieżący numer dopełniają reprodukcje prac plastycznych (obrazów i grafik) artysty - w tym kilka biorących za temat H. Berezę. Któremu to poświęca również swój stały felieton "nie w rzędzie" Krzysztof Niewrzęda.

Nadto w numerze:
wiersze Halszki Olsińskiej, Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego i Mariusza Grzebalskiego. Proza: Sándor Márai "Maestro", Marcin Bałczewski "Joyce Juice".

Z Londynu: Noil Branc "Hucpa?".
Z Wrocławia: Tomasz Kamiński "Głównie bodiaki i łopuchy. Zielsko w prozie Schulza".
Dział "sztuki plastyczne i architektura": Indi Orlando "Na czas".
Dział "krytyka literacka": omówienia i recenzje kilkunastu nowych książek poetyckich, prozatorskich i eseistycznych.
Dział "muzyka": Monika Petryczko "Jej Wysokość Dead Can Dance" i "Nie ufajcie Jarząbkowi, bo Was zrobi, bo Was zrobi", Tadeusz Hnat "Czas na swing".

Felietony. Oprócz wspomnianego K. Niewrzędy piszą Izabela Fietkiewicz-Paszek "Dorota Ryst. Podróż od przypadku do nieistniejącego rogu", Krzysztof Hoffmann "Pięć spięć, słabych szwów i styków", Małgorzata Południak "Niebieskie, zielone, brązowe". A na miejscu opustoszałym po Anatolu Ulmanie pojawił się pierwszy ze stałych felietonów Edwarda Balcerzana - "Absolutnie? Kompletnie? Nikogo?".

Numer zamykają informacje o dwóch konkursach. Pierwsza przedstawia nominacje Konkursu Literackiego im. Henryka Berezy "Czytane w maszynopisie" (Edycja 1, 2013). Druga dotyczy Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego "Refleksy" (warunków uczestnictwa, terminu nadsyłania prac i obietnicy publikacji nagrodzonych utworów w "eleWatorze").

*
Kilka osobnych zdań należy się po raz pierwszy opublikowanemu dodatkowi. Rzecz wyszła w świeżo utworzonej serii "koLekcja eleWatora" pod redakcją Artura Daniela Liskowackiego. Dotąd w tejże serii ukazało się kilkanaście widokówek z reprodukcjami prac plastycznych m. in. Piotra Pasiewicza, Henryka Wańka i Andrzeja Fogtta.
Homo Pictor, Homo Viator. Fragmenty o sztuce Mariana Kratochwila - to obszerny, kompetentny i z pasją napisany esej o życiu i twórczości wymienionego w podtytule.
Twórczość Mariana Kratochwila (1906-1997), urodzonego w Kosowie Huculskim (Kresy Wschodnie), nie miała należnego jej odbioru w Polsce. Choć jego dzieła znajdują się m. in. w Muzeum Narodowym w Krakowie, Warszawie, Poznaniu i Gdańsku, a też w Wielkiej Brytanii (The British Museum, The London Museum), Szkocji (National Gallery of Modern Art), Hiszpanii (Muzeum Santa Cruz w Toledo, Muzeum w Granadzie) i USA (Chicago R.C. Museum).
To wybitny artysta (także sięgający po pióro), którego dzieła wniosły własne, oryginalne postrzeganie sztuki. Korespondujący z nim A. Turczyński podjął się przybliżenia jego sylwetki polskiemu odbiorcy.
Przeczytamy we "Wprowadzeniu" m. in.:
Marian Kratochwil opowiada w swojej powieści (tu mowa o utworze "Metamorfozy" artysty, którego fragmenty w tłum. autora eseju ukazały się w "Akancie" w latach 1998-1999 - przyp. red.) historię Człowieka Kresowego rzuconego na obrotne koło wydarzeń lat 1914-1939. Opowiada więc w jakiś sposób swoją, Kratochwilową historię, ale i dopowiada ciąg dalszy sagi rodu Kratochwilów, których losy rzeczywiste mieszają się z losami bohaterów z gruntu literackich tak bardzo, że są nie do odróżnienia.
Jak się okaże i dzieło malarskie Mariana Kratochwila istnieje jako doświadczenie historii. Należy on bowiem do artystów nie tylko szczególnie wyczulonych na losy społeczeństw i narodów, ale i podejmujących, nierzadko heroicznie, próby dostrzeżenia tego, co narodowe i społeczne w człowieku, w ludzkiej osobie! Bo to człowiek, pojedynczy indywidualny byt jest zwiewrciadłem wspólnoty. Jej symbolem, jej metaforą, przede wszystkim w tragizmie.
*

Kwartalnik wydaje, o czym wspominaliśmy, Fundacja Literatury imienia Henryka Berezy. Dzięki wsparciu Miasta Szczecin, Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania i dofinansowaniu ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zaś bezpłatny dodatek (Homo Pictor, Homo Viator A. Turczyńskiego) zrealizowano z budżetu Województwa Zachodnipomorskiego.

(wrzesień 2013)
------------------------------------------------------------------------------------------------



"eleWator" nr 4 - 2/2013

Drugi kwartał roku mija i pojawił się nowy numer pisma literacko-kulturalnego "eleWator". Bieżące wydanie liczy 216 stron. A tematem wiodącym jest Jorge Luis Borges. Właśnie jego portret - autorstwa Donata Stenzela - zdobi okładkę. A wewnątrz numeru, oprócz przede wszystkim tekstów, znajdziemy grafiki i obrazy Piotra Pasiewicza. Rzecz wydaje - przypomnijmy - Fundacja Literatury imienia Henryka Berezy. Dzięki wsparciu Miasta Szczecin, Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania i dofinansowaniu ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
A co między okładkami kwartalnika?

Las tekstów, w którym błądzić można. Błąkać się, zawracać - próbować kroczyć na skróty (których nie ma). Najlepiej chyba jednak iść od początku: od tekstu do tekstu.
Przeto zacznijmy od bloku poświęconemu J.L. Borgesowi, który imponująco otwiera bieżący numer "eleWatora".
Marta Natalia Wróblewska "Niewierność oryginału. Borges i sztuka przekładu". Andrzej Turczyński "Czytania borgesańskie". Piotr Paziński "Biblioteka, Księga, Ogród". Artur Szlosarek "13, rue des Beaux Arts", Anna Zalewska "Borges - Lem: jak w lustrach?" Paweł Głowacki "Bajka o kimś z tobą w ciemności". Konrad Zych "Pierre Menard, czyli powtórzenie (z) przypadku". Ewa Elżbieta Nowakowska "Polska jako Tlön, Uqbar, Orbis Tertius, czyli kartografia światów / zaświatów Borgesa i Melanchtona". "Borges i jego uczniowie" - o przyjemności i udręce przekładania wierszy Borgesa na polski, trudnym losie tłumacza oraz poszukiwaniu Eldorado z profesorem Adamem Elbanowskim rozmawia M.N. Wróblewska. Dariusz Bitner "Borges umiera". Krzysztof Lichtblau "Śmierć peregrino. Narodziny e-pielgrzyma?" Paweł Orzeł "Po tamtej stronie tekstu i filmu. O spotkaniu Borgesa i Saury".

Dalej poezja plecie się z prozą. Wiersze swoje publikują: Marcin Świetlicki, Roman Honet, Bianka Rolando, Wiktoria Klera i Tomasz Hrynacz. W przypadku ostatniego dołączono garść listów H. Berezy do poety z lat 1999-2009 (plus fotokopie rękopisów tychże).
Proza: Bogusława Latawiec ("Puder"), Maria Mamczur ("Od"), Bohdan Zadura ("Norita") i Marek Maj (Zjawisko"). Oraz dziennik Bogusława Kierca ("Jak to się zbierze, powiem sobie: alto!").
Mamy też sztukę teatralną "Hiperczesność" Andrzeja Wasilewskiego.

Noil Branc donosi z Londynu ("Dodekafonia").
W dziale sztuk plastycznych i architektury: Tomasz Bohajedyn "Bessa i hossa Paula Gauguina", Agnieszka Lamprecht "Dwie postaci w zaczarowanym ogrodzie".
W dziale muzycznym: Monika Petryczko razy dwa - "Zapętlone melancholie" (Bonobo, The North Borders), Digitalne zdarzenia wielkomiejskie" (Flume, Flume) i Tadeusz Hnat "Kolejna seria i kolejny "(Phonos ek Mechanes, C+-).

Bogaty jest dział krytyki literackiej. Recenzują w nim:
Marcin Baran (Jerzy Stempowski, Notatki niespiesznego przechodnia), Andrzej Skrendo (Tadeusz Różewicz, To i owo), Maciej Orłowski (Artur D. Liskowacki, Kronika powrotu), Grażyna Martenka-Obrąpalska (Radosław Romaniuk, Inne życie. Biografia Jarosława Iwaszkiewicza, tom I), Tomasz Kunz (John M. Coetzee, Dzieciństwo Jezusa), Artur Szlosarek (Franz Kafka, Listy do rodziny, przyjaciół, wydawców), Paweł Orzeł (Hans Belting, Obraz i kult), Andrzej Zawadzki (Bolesław Miciński, Pisma wybrane), Monika Glosowitz (Joanna Bator, Ciemno, prawie noc), Konrad Liskowacki (José Saramago, Mały pamiętnik), Konrad Wojtyła (Grażyna Jagielska, Miłość z kamienia. Życie z korespondentem wojennym), Natalia Rapp (Krystyna Sakowicz, Praobrazy), Paweł Orzeł (wybór dzieł Kalderona, tom I, Kochankowie nieba), Paweł Głowacki (George Orwell, Folwark zwierzęcy), Halina Lizińczyk - Ostatnie Czytanie: Argentyńska fantazja. Borges i Cortazar.

Numer zamykają stałe felietony.
Krzysztof Niewrzęda "nie w rzędzie", Izabela Fietkiewicz-Paszek "poza mainstreamem" ("Debiut z głową. Krzysztof Tomanek i Piotr Mosoń"), Krzysztof Hoffmann "w swoim tempie" ("Rozwiązanie kwadratury koła"), Małgorzata Południak "dlaczego nie jestem malarzem" ("Wedle indywidualnych wzorców").
A też Anatol Ulman "wściekłe sumienie" ("Nieprawdziwek"). Niestety, to ostatni jego felieton - odtworzony z odręcznych zapisków Autora (marzec 2013 r.). Anatol Ulman zmarł po ciężkiej chorobie 12 kwietnia 2013 r. w Gdańsku. Krótkie pożegnanie ("Czuły prześmiewca") wspólnego przyjaciela "eleWatora" i "Latarni Morskiej" zamieszcza Lech M. Jakób.

Aż się nasuwa klimatem i pewną surowością jeden z wierszy Romana Honeta (strona 88 przedstawionego numeru "eleWatora") - "zimowe porządki":

zmarły to ciało, w które wchodzi
bóg, żeby się przespać. otacza go
mroźna, grudniowa noc, owija
pociąg zatrzymany w polu, kobiety
z latarkami na czołach - małe
kwadraty z mosiądzu i szkła, trzęsące się
jak gdyby miały w środku ważkę
lub nasienie. przez mrok
przechodzą naraz - modlitwy i wycie, diakoni
z seminarium niosą respirator
i biblię. i talerz, i łyżkę,
i gąbkę. nigdy się nie dowiedzą - zmarły to ciało
które jest już czyste. po bogu sprząta
ziemia, od tego ją ma

Strona internetowa kwartalnika: www.elewator.org

(czerwiec 2013)
----------------------------------------------------------------------------------------------




"eleWator" nr 3 - 1/2013

Z wolna zaczynamy się oswajać z obecnością na rynku prasowym nowego pisma literacko-kulturalnego. To już trzeci numer "eleWatora". Ambitnie zakrojony kwartalnik rozprowadzany jest przez krajową sieć salonów Empik. A bieżące wydanie ukazało się dzięki wsparciu Miasta Szczecina oraz Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania. Po raz pierwszy dofinansowane zostało też ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W dwóch pierwszych numerach tematami wiodącymi byli James Joyce i Jan Drzeżdżon. Nowy numer eksponuje "Oburzonych". O co chodzi? Za chwilę. Tymczasem prezentacja nieco zmienionego składu redakcji.

I tak "eleWator" redagują: Paweł Nowakowski (proza, sekretarz redakcji), Paweł Orzeł (film), Monika Petryczko (muzyka), Arkadiusz Polewka (sztuki plastyczne i architektura), Karol Samsel (eseje i szkice), Artur Szlosarek (krytyka literacka), Konrad Wojtyła (poezja, redaktor naczelny).
Idąc za ciosem przedstawmy też stałych współpracowników: Łeś Bełej (Kijów), Jakub Bińkowski (Londyn), Izabela Fietkiewicz-Paszek (Kalisz), Anna Frajlich (Nowy Jork), Krzysztof Hoffmann (Poznań), Artur Daniel Liskowacki (Szczecin), Krzysztof Niewrzęda (Berlin), Małgorzata Południak (Dublin), Anatol Ulman (Koszalin), Andrzej Wasilewski (Paryż), Grzegorz Wróblewski (Kopenhaga).
Bieżący numer, liczący 212 stron, opatruje na okładce obraz Donata Stenzela. Grafiki i obrazy w numerze: The Krasnals.

"Oburzeni". W telegraficznym skrócie ująć można to tak: sprzeciw wobec wszechwładnego konsumpcjonizmu - w życiu społeczno-politycznym i w sztuce. Idzie tu m. in. o opresyjność rynków, ośrodków władzy oraz "spłaszczone" sposoby myślenia współczesnego niektórych opiniotwórczych środowisk, powodujące pośrednio i bezpośrednio wykluczenie obywatelskiej wolności. Tym sprawom, w różnych konfiguracjach i rozmaicie prowadzonych wątkach poświęcone są materiały wiodące w najnowszym numerze "eleWatora". Piszą: Karolina Golinowska ("Sztuka oburzania"), Ewa Maria Slaska ("Pies szczeka, Niemcy rządzą Europą"), Urszula Benka ("Oburzenie"), Amira Bochenska ("Hiszpański sen[s] Oburzonych"), Joanna Szczepanik ("Obojętność Meksykanina"), Marcin Orliński ("Informacja chce być wolna"), Katarzyna Bazarnik i Zenon Fajfer ("Liberty Poem"), Konrad Morawski ("Atak z użyciem echa"). Ten przewodni motyw pojawia się również w wielu innych tekstach trzeciego numeru szczecińskiego kwartalnika.

A co jeszcze w numerze?
Proza: fragmenty większych całości Pawła Przywary - "Rezonator [noir thriller 3D HD version]" i Krzysztofa Niewrzędy "Zamęt".
Poezja: Krzysztof Siwczyk, Wiktoria Klera, Przemysław Thiele.
Film: Paweł Orzeł "Sześcian".
Epistoły: fragment korespondencji literackiej Henryka Berezy i Krystyny Sakowicz.

Dalej - z Kijowa, Kopenhagi i Londynu, kolejno: Łeś Bełej "Środowiska literackie na Ukrainie i bunt", Grzegorz Wróblewski "Teodor w błękicie", Noil Branc "Rozszczepienie".
Sztuki plastyczne i architektura: Jan Sobaszek "Biennale Oburzonych", The Krasnals "Jaka Sztuka Dziś, taka Polska Jutro. Sztuka z władzą dwa bratanki. Dzieła z kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej MSN w Pałacu Prezydenckim", Wojciech Ciesielski, Katarzyna Bisztyga, Piotr Ciećkowski, Beata Jabłońska "Trzy razy o przyszłości", Rafał Żwirek "FotoOburzeni", Arkadiusz Polewka "Instalacja nomadyczna".

Krytyka literacka: omówienia i recenzje kilkunastu nowych książek. Piszą m. in. Karol Samsel o książkach Karola Maliszewskiego Manekiny i Ody odbite, Beata Patrycja Klary o Dziennikach. Prozach. Tekstach krytycznych Kazimierza Ratonia, Weronika Szwebs o świeżej prozie A. Ulmana Cigi de Montbazon i Robalium Platona, Urszula Benka o Furii instynktu Janusza Stycznia, Edyta Antoniak-Kiedos o zbiorze wierszy Fe Jerzego Suchanka, Daria Dziedzic o tomie poetyckim Drzwiach otwartych na nicość Melanii Fogelbaum, Grzegorz Pertek o powieści Tadeusza Zubińskiego Rzymska wojna oraz Tomasz Kunz o książce Michała Pawła Markowskiego Powszechna rozwiązłość. Schulz, egzystencja, literatura.

Muzyka: Tadeusz Hnat "Dziś ZEMBY wbijają się w moje kły. Rzecz o pewnym fenomenie undergroundowej sceny szczecińskiej".
Felietony: Krzysztof Niewrzęda "nie w rzędzie", Izabela Fietkiewicz-Paszek ("poza mainstreamem") "Wiersze, które się oburzają i na które wypada się oburzać. Jacek Kukorowski i Maciej Dobrzański", Krzysztof Hoffmann ("w swoim tempie") "Trzy świnki", Małgorzata Południak ("dlaczego nie jestem malarzem") "Za rogiem", Anatol Ulman ("wściekłe sumienie") "Po co mózg?"

Numer zamyka nowa inicjatywa Fundacji Literatury im. Henryka Berezy: Konkurs Literacki imienia Henryka Berezy "Czytane w maszynopisie"; edycja 1 - 2013. Skąd hasło tytułowe konkursu "Czytane w maszynopisie"? Niewątpliwie śledzący literaturę pamiętają ową słynną rubrykę w "Twórczości", gdzie latami H. Bereza przedstawiał najnowsze na on czas, a jeszcze nie opublikowane książkowo, dzieła krajowych autorów. Konkurs ten to rodzaj hołdu dla zmarłego w roku ubiegłym krytyka i nawiązanie jednocześnie do rozpoznań ważnych literacko utworów. Jak stanowi regulamin, celem Konkursu jest wyróżnienie i promocja wybitnych tekstów debiutujących pisarzy, nie mających w swoim dorobku wydanej książki. Pierwsza edycja dotyczy prozy (powieści, zbioru opowiadań lub zbioru esejów). Zaś w edycjach kolejnych przedmiotem Konkursu naprzemiennie będą poezja i proza. Nagrodą dla zwycięzców będą publikacje pierwszych trzech nagrodzonych utworów każdej edycji w formie książkowej (w wersji papierowej i e-booka) w "koLekcji eleWatora". Przewidziane jury pierwszej edycji: Natasza Goerke, Artur Daniel Liskowacki i Bohdan Zadura.

A jaki temat wiodący w następnym numerze? Jorge Luis Borges! (wykrzyknik dla części czytelników zrozumiały).

(marzec 2013)
-------------------------------------------------------------------------------------------------





"eleWator" nr 2 - 2012

Fundacja Literatury im. Henryka Berezy, która jest wydawcą "eleWatora" - jak to się powiada - ruszyła z kopyta. Ledwie miesiąc temu przedstawiliśmy omówienie pierwszego numeru szczecińskiego pisma, gdy dotarł do redakcji portalu LM numer drugi (październik/ grudzień). Przypomnijmy: "eleWator" to kwartalnik literacko-kulturalny. Czyli spodziewać się możemy czterech numerów w roku. Nowy numer (tłustszy objętościowo od pierwszego, bo liczący 216 stron) w blisko połowie poświęcony jest Janowi Drzeżdżonowi - zmarłemu 20 lat temu. To postać niezwykła w literaturze polskiej schyłku ubiegłego wieku.

"Dlaczego Drzeżdżon?" - pyta w bloku tekstów poświęconych kaszubskiemu pisarzowi Lech M. Jakób, redaktor naczelny naszego portalu. Pyta i odpowiada. O Janie Drzeżdżonie i jego twórczości piszą także Janusz Drzewucki ("Elegia dla Jana Drzeżdżona"), Krystyna Lewna ("Jan Drzeżdżon - knop z Domatowa"), Roman Jan Drzeżdżon ("Janów dwóch"), Karol Maliszewski ("Sublimując rzeczywistość w apokryf czyli piętno Drzeżdżona"), Andrzej Turczyński ("Apokalipsa wg Jana Drzeżdżona"), Maria Jentys-Borelowska ("Duch światła. O polskojęzycznej prozie Jana Drzeżdżona"), Paweł Orzeł ("Nieznany świat scenariuszy filmowych Jana Drzeżdżona"), Wanda Skalska ("Z niebiańskich manowców" - o zbiorze wierszy J. Drzeżdżona Łąka wiecznego istnienia).
Nadto mamy we wspomnianym bloku cytacje listów do Jana Drzeżdżona (Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Parandowski, Donat Kirsch, Henryk Bereza), a także niepublikowane teksty pisarza: "Ze zbioru nieznanych baśni: Misterium miłości, Łzy Króla Życia, Ogród kwiatów" oraz fragment Pergamonii - której opublikowanie zapowiada wydawnictwo FORMA. Jest też "wisienka na torcie" części "eleWatora" poświęconej J. Drzeżdżonowi - a jego autorstwa: "Ulotna kruchość literatury (moje credo pisarskie)". U końca tego omówienia pozwolimy sobie na cytację wyimków.

Tymczasem trochę słów o tym, co w pozostałej części drugiego numeru "eleWatora".
Poezja i proza.
Swoje wiersze publikują Grzegorz Wróblewski, Kamil Sipowicz, Maciej Melecki i Łeś Bełej (w tłumaczeniu Bohdana Zadury).
Proza: Andrij Lubka ("Killer") - w przekładzie B. Zadury.

Dziennik: Henryk Waniek - "Notatnik i modlitewnik drogowy" (fragmenty). H. Waniek jest też autorem całostronicowych grafik, wplecionych między teksty bieżącego numeru.
Teatr: Krzysztof Ćwikliński - "Willi Blum".
Z Paryża: Andrzej Wasilewski - "Świat jest cierpieniem. Poezja Houellebecqa"
Z Londynu: Noil Branc - "Nieistotna żółta sprawa".

Sztuki plastyczne i architektura: Arkadiusz Polewka "24/50, czcionka na papierze", Tadeusz Szklarski i Sławomir Wunsch "Hologram miasta", Cezary Sikorski "Świat według Brunona Schulza".
Krytyka literacka: recenzje czternastu nowych książek.
Muzyka: "Tie Break" - z zespołem rozmawia Monika Petryczko; Tadeusz Hnat - "Meduza Szalona, Szalonka" (Witold Szalonek "Medusa"); M. Petryczko - "Hidden Orchestra za pomocą sobie tylko znanej wrażliwości sprawiła tą płytą świat" (Hidden Orchestra "Archipelago").
Felietony: "nie w rzędzie" - Krzysztof Niewrzęda, "poza mainstreamem" - Izabela Fietkiewicz-Paszek ("Żyć, obserwować, przemijać i wszystko to spisać. Tomasz Piekło i Paweł Łęczuk"), "w swoim tempie" - Krzysztof Hoffmann ("2,0"), "dlaczego nie jestem malarzem" - Małgorzata Południak ("Talenty w twarzach Króla"), "wściekłe sumienie" - Anatol Ulman ("Larum łkają").

I cytacyjny nawrót do "Ulotnej kruchości literatury" J. Drzeżdżona:
Credo mojego pisarstwa to poszukiwanie świata,w którym możliwe jest życie. Cokolwiek mnie spotyka wydaje mi się za grube, za głośne, za brutalne i za gwałtowne, chciałem powiedzieć za ordynarne. Udaje się nieraz sztuce artystycznej, dość rzadko zresztą, trafić w zauroczenie istnieniem. Ale są to momenty, które otwierają możliwość istnienia takiego, jakie sobie wyobrażam. Przeżywałem takie chwile oglądając obrazy, słuchając muzyki, spotykając ludzi, patrząc na świat. Odkrywałem potem, iż w kontaktach tych moje wyobrażenia miały sporo mojej kreacji, a wszystko, co spotykałem, było, lub mogło być, zupełnie inne. W chwilach zauroczenia uwadze mojej uchodziła owa szorstkość, która mogłaby spowodować rozpad świata, anie jego kreację. Nie myślę przy tym o doznaniu zła, ale o czymś co pozwala mi na stworzenie obrazu. Skoro, zatem, powstał obraz literacki, to jakie musi spełniać warunki. Po pierwsze, musiałby być tzw. bytem idealnym, a więc poprzez materiał przemawiać czystym głosem twórcy.
(...)
Zawsze intersowało mnie, by to co zostało stworzone, miało kształt doskonały, czyli było autentyczne, wiedzione żarliwą wiarą i bezkompromisowe, gdyz chodzi o przedstawienie oblicza prawdy.
(...)
Literatura bywa narzędziem. Dla mnie literatura jest również narzędziem, ale uważam, że w jej bogatym rozwoju jest jedna z dróg, dla mnie najważniejsza, możliwość kreacji świata, nazywanego raz fikcyjnym, raz literackim, ale w moim pojęciu jest on rzeczywisty, tak samo, jak każda inna rzeczywistość. Wynika to z naszej współczesnej wiedzy o kreacyjnej mocy słowa.
(...)
Spójność stworzonego świata zależna jest od osobowości twórcy i od bogactwa wyobraźni odbiorcy. Wówczas świat ten istnieje jako rzeczywisty.
(...)
Zatem książki moje dają mi promień bezpieczeństwa w moim najgłębszym poczuciu tożsamości. Nie jest to ani bezpieczeństwo materialne ani prestiżowe, ale głęboko egzystencjalne, związane również z czasem, w którym żyję.
(...)
Uważam zatem literaturę, jako źródło wiedzy i człowieku i jako narzędzie umożliwiające stworzenie zhumanizowanej ludzkości. Interesują mnie postaci przemawiające do każdego, a zatem poruszające najgłębszą warstwę ludzkiej egzystencji określaną za pomocą słów podstawowych, funkcjonujących u źródeł języka. Stąd konstrukcje, które tworzę nie nawiązują do historycznie zmiennych form społecznych, ale do związków jak rodzina lub społeczność zamieszkująca jakiś teren.
(...)

----------------------------------------------------------------------------------------------




"eleWator" nr 1 - 2012

W regionie zachodniopomorskim kilka lat temu zakończył żywot niszowy kwartalnik "Łabuź" (Łobez), potem upadł kwartalnik literacko-filozoficzny "[fo:pa]" (Szczecin), w tym roku przestała się ukazywać papierowa "Latarnia Morska" (Kołobrzeg), w rozsypkę też poszedł dwumiesięcznik "Pogranicza" (Szczecin). Lecz przestrzeń kulturowa nie znosi próżni. Na rynku piśmienniczym pojawił się nowy, ambitny tytuł: "eleWator". Szczeciński kwartalnik literacko-kulturalny, którego wydawcą jest świeżo utworzona Fundacja Literatury im. Henryka Berezy. Właśnie do redakcji naszego portalu dotarł pierwszy numer "eleWatora". Wielce interesujące przedsięwzięcie.

We wstępniaku Konrad Wojtyła (red. naczelny) odkrywa tajemnicę takiego, nie innego tytułu pisma, a też przybliża jego ideę. Jak się okazuje, ów na pierwszy rzut oka nieco dziwaczny tytuł ma swoje uzasadnienie. Nawiązuje bowiem do elewatora Ewa - potężnego magazynu zbożowego w porcie szczecińskim. K.W. punktuje także konotacje z angielskim rzeczownikiem elevator (winda, dźwig, podnośnik), podkreślając: Tak, chcemy się wznosić. Tak, chcemy podnosić poziom. Chcemy za każdym razem iść w górę, choćby tylko o jedno piętro. "eleWator" ma być miejscem dyskusji i polemik. Chcemy, aby był platformą ożywczej wymiany poglądów.

Dalej czytamy między innymi:
Kwartalnik, który wydaje Fundacja Literatury imienia Henryka Berezy jest pismem szczególnym. Szczególnym, bowiem punktem odniesienia do wszystkich decyzji formalnych, redakcyjnych czy konceptualnych, jest dziedzictwo autora Prozaicznych początków. Sposób pojmowania literatury i myślenia o niej przez Berezę jest dla nas ważny. Henryk mawiał, że literatura nie może być usługowa. Mie jest jej celem służba określonej ideologii, nauce czy filozofii. Nie będziemy schlebiać ani modom literackim, ani gustom narzucanym przez środowiska maistreamowe, ani wielkim wydawnictwo, dla których liczy się tylko zysk. Nie interesuje nas ani popliteratura ani pseudoartystyczne przedsięwzięcia. Trawestując zdanie Berezy, można rzec, iż pochylać się będziemy nad tym, co generuje wysokie koszty wewnętrzne. Za co się płaci najwyższą cenę.
(...) "eleWator" to nie tylko kwartalnik o literaturze.
Piszemy o teatrze, muzyce, filmie, plastyce czy sztukach wizualnych, przyjmując Henrykową zasadę, że zajmowanie się kulturą jest zajęciem odpowiedzialnym i skomplikowanym, jak "działalność chirurga, który operuje żywe serce lub żywe oko".

Solenność tych deklaracji wydaje się zrozumiała - bo i euforia tworzenia nowego, i patronat niebagatelny.

Pora przedstawić "kosynierów" znad Odry. Oto skład redakcji. Red. naczelnego (odpowiedzialnego także za dział poezji) już poznaliśmy. Dalej: Paweł Nowakowski (proza, sekretarz redakcji), Paweł Orzeł (film), Monika Petryczko (muzyka), Arkadiusz Polewka (sztuki plastyczne i architektura), Cezary Sikorski (eseje i szkice).
Stałymi współpracownikami są: Łeś Bełej (Kijów), Jakub Bińkowski (Londyn), Anna Frajlich (Nowy Jork), Krzysztof Hoffmann (Poznań), Artur Daniel Liskowacki (Szczecin), Krzysztof Niewrzęda (Berlin), Małgorzata Południak (Dublin), Karol Samsel (Warszawa), Andrzej Wasilewski (Paryż), Grzegorz Wróblewski (Kopenhaga).

"eleWator" ukazywać się będzie zarówno w wersji papierowej (rozprowadzanej przez krajową sieć salonów Empik), jak i w postaci e-booka. Równolegle powstała internetowa strona kwartalnika: www.elewator.org
Pierwszy numer, liczący 176 stron, ukazał się dzięki wsparciu władz Szczecina oraz Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania. Druk: szczeciński KAdruk.
Podkreślić też trzeba estetykę pisma. Duża tu dbałość o typografię i elementy plastyczne. W przypadku tego numeru - między okładkami prezentacja grafik Teresy Bobińskiej. Na okładce reprodukcja obrazu Wojciecha Zielińskiego. To portret Jamesa Joyce'a.

Nie bez kozery. Gdyż James Joyce właśnie wzięty został na tapetę w inauguracyjnym numerze "eleWatora". J. Joyce i jego twórczość. Poświęcono temu pokaźny, bo liczący ok. pięćdziesięciu stron, blok tekstów - głównie eseistycznych. W tymże bloku piszą: Mateusz Falkowski ("Pięć formuł filozoficznych, za których pomocą można scharakteryzować pisarstwo Joyce'a"), Piotr Paziński ("Krosna Penelopy. Kilka uwag na marginesie ponownej lektury Ulissesa"), K. Wojtyła rozmawia z tłumaczem Finnegans Wake Krzysztofem Bartnickim ("To nie jest najtrudniejsze dzieło świata"), Karol Samsel ("Światośmierć Jamesa Joyce'a"), Katarzyna Bazarnik ("Niebieska księga z Eccles w krzywym zwierciadle Finnegans Wake"), Paweł Orzeł ("O filmowych interpretacjach prozy Jamesa Joyce'a"), Tadeusz Zubiński ("Kresy nad Atlantykiem").

Co ponadto w numerze? Poezja i proza. wiersze swoje publikują Zenon Fajfer, Marcin Orliński, Mariusz Appel i Anna Frajlich. Proza: Julia Fiedorczuk i Lech M. Jakób.
Maciej Cisło - "Błędnik po Błędniku", Wanda Karczewska - "Listy do Seweryna", Andrzej Wasilewski - "Rzeźby, które myślą. Bolesław Biegas", Noil Branc - "Artyści ulicy w Teatrze Telewizji", Arkadiusz Polewka - "Work in progress", Monika Petryczko - "50 tysięcy DJ-ów nie może się mylić" i "Jazz śmiercionośny", Tadeusz Hnat - "Głos w objęciach gitary".
W dziale krytyki literackiej recenzje dwunastu nowych książek. Felietony Krzysztofa Niewrzędy, Izabeli Fietkiewicz-Paszek, Krzysztofa Hoffmanna, Małgorzaty Południak i Anatola Ulmana.

Zaś numer domyka rozmowa "eleWatora" z prezesem Fundacji Literatury im. H. Berezy - Arturem D. Liskowackim ("Nie chodzi o to, by było ładnie").
Dlaczego Fundacja? - pyta "eleWator".
Odpowiada ADL: Dlatego, że Fundacja jest skuteczna. No, przynajmniej taką mam nadzieję. A mam ją, bo fundacje to sprawdzona w ostatnich latach, a i dobrze się wpisująca w naszą rzeczywistość, forma wspierania kultury i sztuki. Fundacja zresztą nie tylko wspiera, ale również integruje. Mam więc i tę nadzieję, że Fundacja Literatury imienia Henryka Berezy będzie integrować szczecińskie środowisko literackie; a zarazem to środowisko - z Polską.
(...)
"eleWator": Powiedzmy w takim razie, co propagować będzie Fundacja imienia Berezy? Jakie są w ogóle jej cele? Co zamierza robić?
ADL: Zamierza wspierać literaturę. Dobrą, wartościową literaturę, która nie zawsze ma szansę zaistnieć na bardzo skomercjalizowanym rynku. Zresztą nie tylko literaturę jako taką, ale i współczesną sztukę w ogóle. Wspierać w różny sposób, pozyskując środki finansowe, a i edytorsko. Zapleczem Fundacji są przecież dwa wydawnictwa: "Forma" Pawła Nowakowskiego i "Zaułek Wydawniczy Pomyłka" Cezarego Sikorskiego - obaj wydawcy są wiceprezesami Fundacji.
(...)

Cóż, tylko trzymać kciuki.
A drugi numer, w dużej mierze poświęcony Janowi Drzeżdżonowi, ma się ukazać jeszcze przed schyłkiem tego roku.

(listopad 2012)

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł