Z DNIA NA DZIEŃ, Z TYGODNIA NA TYDZIEŃ

Jesienno-zimowa „Prowincja”

Jest ostatni tegoroczny numer [4 (42) 2020] kwartalnika społeczno-kulturalnego Dolnego Powiśla i Żuław „Prowincja”. Warto przypomnieć: periodyk ukazuje się dzięki staraniom Stowarzyszenia Inicjatyw Obywatelskich TAKA GMINA w Sztumie. Wsparcia finansowego udzielił Samorząd Województwa Pomorskiego w ramach programu „Rozwój Kultury w województwie pomorskim w 2020 roku”, a także J. Szarycki Prezes Zarządu Fobos Invest. Okładkę pisma zaprojektował, znany z poprzednich numerów, artysta plastyk Mariusz Stawarski. Stronę III i IV okładki przedstawiają zdjęcia rodzinne Dominika Żyłowskiego z czasów pandemii. Bieżące wydanie otwierają wiersze Janusza Ryszkowskiego, Andrzeja Wojciechowskiego oraz Adama Bolesława Wierzbickiego.
Co dalej między okładkami?

 ‘Proza’: Paweł Huelle („Tarda”), Andrzej Kasperek („Pawle, mówię ci: wstań!”).

‘Esej’: Andrzej C. Leszczyński „Okruchy”; Piotr Napiwodzki „Mennonici i ich kłopotliwe dziedzictwo”.

 ‘Na tropach historii’: Grażyna Nawrolska „Bursztyn, złoto Bałtyku”; Ryszard Rząd „Historie nie tylko malborskie (2)” ; Piotr Podlewski „Niekomercyjny przewodnik po ziemi sztumskiej (8)”; Wiesław Olszewski „śmiertelne starcie wywiadów pod Opaleniem”.

Czytaj więcej: Jesienno-zimowa „Prowincja”

„Barok w poezji Jerzego Lieberta i Wojciecha Bąka” Anny Łozowskiej-Patynowskiej

Klaudia Jeznach

MIĘDZYEPOKOWE ASOCJACJE

Barok w poezji Jerzego Lieberta i Wojciecha Bąka to monografia, w której Anna Łozowska-Patynowska ukazuje skomplikowane stany poetyckie, zawieszenie człowieka między dwiema otchłaniami: Nieskończonością i Nicością, dążenie do wewnętrznej równowagi i poszukiwanie odpowiedzi na pytania egzystencjalne. To próba uporządkowania zewnętrznej powłoki z tajemniczą głębią utrwaloną w twórczości Lieberta i Bąka, w której kluczem interpretacyjnym staje się międzywojenna świadomość zespolona duchową wspólnotą z wiekiem XVII. Nie jest to spójność z barokiem sensu stricte, takim, który znamy z twórczości J.A. Morsztyna czy D. Naborowskiego, to raczej pewnego rodzaju światopogląd, idea, „obecność wewnętrznego napięcia człowieka” (s. 175), który zostaje rozszerzony o tematykę religijną i filozofię personalistyczną. Książka jest wynikiem dojrzałej refleksji historycznoliterackiej, w której na plan pierwszy wysuwa się erudycyjna sztuka interpretacji, dbałość o drobiazgi, śmiałe i jednocześnie ryzykowne poszukiwanie ukrytych znaczeń i świeżość spojrzenia.

Pierwszy rozdział jest rekonstrukcją świadomości epoki baroku, wyłaniającą się z czasopism z lat 1918-1939. Badaczka zwraca uwagę na różnice między rozumieniem baroku przez badaczy a krytyków i recenzentów. Wskazuje na pojawiające się negatywne spojrzenie na barok, jako na epokę o „zepsutym smaku”, co w konsekwencji przyczyniło się do przytłumienia rozważań na temat utworów barokowych w okresie międzywojennym.

Czytaj więcej: „Barok w poezji Jerzego Lieberta i Wojciecha Bąka” Anny Łozowskiej-Patynowskiej

Notatki na marginesach (41)

Bartosz Suwiński

KOTLINA. ŻERTWY

1.
Trebami i tutkami. Drogi prowadzą na progi, krzyże na młyny, cisze na krzyki, słowa w znaczenia, rzeki w imiona. Imiona w ciała. Otwarte, w potrzasku. Różowy powróz zerwany. Popiół wsypany do rzeki. Świerk przywiązany do brzozy. Skarpetka na krzaku. Jak to się składa w rozkład. Pod górę. Pod dół. „Las – to za mało na milczenie” (Zbigniew Jerzyna).

2.
Pogłosy płaczu, którego echo bierze za swoje. Repeta cierpienia o złej sławie. Refren, którego w dobrym tonie nie wypada powtarzać. Dokąd będzie czucie, dotąd krew uchodzić będzie z palców. Głosy skarg i próśb jednakowo obojętnie zostają wysłuchane. Pozostaje kluczenie po krańce nocy. Ostańce dnia. Wyprzesz –  wróci. Zapomnisz –  na chwilę. Odwołasz, ale tylko moment. Oddech niczego nie skruszy. Na nas się kończy. Na innych zaczyna. Lód, nów, dół. „Mrok się pogłębia, las gałęzie gmatwa. / Czy to głos dzierzby? Zabłąkany promień / umiera w gęstwie i coraz ogromniej / drzew uduszonych rośnie miazga martwa” (Lucjan Szenwald).

3.
Janek: „Mama, ty jesteś królowa. Tata jesteś duży jak klon”. „Tu jest główka, tu ząbeczki, tu wpadają cukiereczki”. „Ja zawsze jestem lwem i jestem straszny, łoooo”. „Tata, słonko już jest zapalone. A kto je zapalił? Dziewczynka z zapałkami”. „Ja byłem w środku i tupałem ziemię w oko”. „Idzie raku nieboraku aż nie będzie znaków”. „Jem szybko jak szaławiła to kruche ciasteczko”. „Robię jagodowego lodka dla sikorek”. „Tatko, tam jest duch wielki jak sen”. „Zgotuję z zupy ogórkowej nowe pielęgniarki”. Głosy nie dające się trzymać na wodzy.

Czytaj więcej: Notatki na marginesach (41)

Rozstrzygnięcie świątecznego konkursu „Latarni Morskiej” i „eleWatora”

Dzień przed wigilią Bożego Narodzenia 2020 r. ogłosiliśmy – wspólnie z redakcją  kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator” - błyskawiczny konkurs świąteczny. Termin nadsyłania rozwiązań minął o północy ostatniego dnia właśnie minionego roku. Należało prawidłowo podać nazwiska autorów cytowanych tekstów. Za biorące udział w rozdziale nagród uznawane były osoby podające minimum 4 trafne wskazania (na 7 możliwych). Tym razem przedmiotem pytań konkursowych nie była ani poezja, ani proza. Trafnych odpowiedzi było mniej, bo też i stopień trudności konkursowej zabawy był większy.

Rozlosowaliśmy, zgodnie z regulaminem konkursu, trzy nagrody. A każda z nich to pakiet zawierający po egzemplarzu jednego z archiwalnych numerów „Latarni Morskiej” i „eleWtora”, do tego tom poetycki opublikowany w „koLekcji eleWatora” Anny Frajlich Aby wiatr namalować. Tylko ziemia (lub) Refleksy2008-2016 (wiersze nagrodzone i wyróżnione w edycjach konkursu „Refleksy” z lat 2008-2016), (albo) Jacka Bielawy „Święty Antoni” i inne opowiadania oraz opublikowane w ramach biblioteki „Latarni Morskiej”: Anatola Ulmana Oścień w mózgu. Felietony wybrane (lub) Wojciecha Czaplewskiego Pochwała niezrozumiałości. Eseje filozoficzno-literackie (lub) Anny Łozowskiej-Patynowskiej Opowieść o człowieku (poezja najnowsza w krótkich interpretacjach).

Czytaj więcej: Rozstrzygnięcie świątecznego konkursu „Latarni Morskiej” i „eleWatora”