Sebastian Brant "Okręt błaznów"; przełożył Andrzej Lam; słowo wstępne Wojciech Dudziak; Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, Pułtusk 2010, str. 380
W poprzednim numerze „Latarni Morskiej” mieliśmy przyjemność i satysfakcję wydrukowania kilku fragmentów Okrętu błaznów Sebastiana Branta w przekładzie Andrzeja Lama. I oto jest wydanie książkowe – opublikowane z edytorskim pietyzmem, w twardej oprawie, kuszące od frontu reprodukcją obrazy Hieronima Boscha „La Nef des fous”.
To dzieło obrosłe już literacką legendą: znane od pięciu wieków. Jak określił Wojciech Dudzik, autor wstępu, "Był to przecież pierwszy - i właściwie aż do ukazania się Goethowskiego Wertera - największy niemiecki bestseller epoki druku, po wielokroć wydawany, omawiany i tłumaczony w całej bez mała Europie".
Tylko nie u nas - dodajmy. Musiało minąć aż 516 lat, byśmy - dzięki znakomitemu przekładowi profesora Andrzeja Lama - mogli wreszcie przeczytać w rodzimym języku dzieło fascynujące ówczesny cywilizowany świat chrześcijańskiego kręgu kulturowego.
Do niebywałej popularności dzieła przyczyniły się także drzeworyty, w większości autorstwa Albrechta Dürera (a też artystów z jego kręgu). Ilustracje znakomicie dopełniały opisaną przez S. Branta galerię typów społecznych u schyłku XV wieku - jak podkreśla przywoływany już W. Dudzik.
"Pomysł autora był oryginalny i prosty zarazem: zebrał na statku ponad setkę błaznów, stanowiących doborową reprezentację ówczesnego społeczeństwa, i wysłał ich w rejs do Narragonii, w poszukiwaniu rozumu i zdrowego rozsądku. W kolejnych rozdziałach Brant przedstawia czytelnikowi błazeńskich pasażerów swojego okrętu, z których każdy reprezentuje określoną wadę, cechę godną napiętnowania, słabość, przywarę, grzech, złe zachowanie etc. Pisze więc autor o chciwości, pijaństwie, obżarstwie, awanturnictwie, gadulstwie, kłamstwie, bezmyślności, uporze, o niewierności małżeńskiej, o przecenianiu szczęścia, o nieużytecznych pragnieniach, o lekceważeniu Boga, o upodobaniu w samym sobie, o patrzeniu w gwiazdy, o pracy w święto, o zniesławianiu dobrego człowieka, o błaznach zapustnych, a wreszcie i o samym sobie. Krótko mówiąc: owoczesny opis obyczajów w odcinkach, mową wiązaną, z ilustracjami i puentą.
Zainteresowanych niezwykłym bestsellerem sprzed kilku stuleci wypada odesłać do wydawcy. Oto adres:
Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, ul. Daszyńskiego 17, 06-100 Pułtusk.
Adres elektroniczny: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Internet: www.ah.edu.pl
Próbkę przekładu Okrętu błaznów poznać można na internetowej stronie LM w dziale "poezja".
Sebastian Brant "Okręt błaznów"; przełożył Andrzej Lam; słowo wstępne Wojciech Dudziak; Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, Pułtusk 2010, str. 380
Wanda Skalska
Latarnia Morska 2 (14) 2010 / 1 (15) 2011
