Christian Medard Manteuffel "Dolina Fosylii. Polscy twórcy w krajobrazie niemieckiej kultury", Miejska Biblioteka Publiczna im. Z. Arentowicza we Włocławku, Włocławek 2013, str. 194
Wanda Skalska
Christian Medard Manteuffel (a właściwie Krystian Medard Czerwiński) - rocznik 1938, urodzony w Brześciu Kujawskim, debiutował w 1962 r. w tygodniku "Pomorze". Jego debiutem książkowym był opowiadania Stemplowanie siwych koni, wydane w 1968 r. Do r. 1989 pisał wyłącznie pod nazwiskiem Czerwiński, głównie poza cenzurą: w Wydawnictwie im. Gen.Nila Fieldorfa; "Solidarności", "Bratniaku", "Wolnych Związkach” i „bibule”. W r. 1988 wyemigrował do Niemiec. Po r. 2002 wrócił na łamy czasopism polskich: „Poezji Dzisiaj”, „Tytułu”, „Tematu”, „Zeszytów Poetyckich”, "Odry", „Gazety Kulturalnej”, „Przeglądu Powszechnego”. Jego utwory ogłaszały też pisma niemieckie: „Der Literat”, „Die Brücke“, „Rabenflug”; polonijne - „Przegląd Polski” (USA), „Zarys” (Niemcy), „Jupiter” (Austria), „Nad Wilią” (Litwa), „Recogito” (Francja). W r. 2005 w Wydawnictwie Mensch-und-Wort opublikował zbiór wierszy Gedichte aus den Scheidewegen (Wiersze z rozdroży). Wydał poetycką opowieść emigracyjną Listy do Kamy (2005), później zbiory Zaklęcia (2008) i Słone chabry. Comedie larmoyante (2008).
Zaś najnowsza rzecz - Dolina fosylii... - przedmiot naszego obecnego zainteresowania, ukazała się nakładem Miejskiej Biblioteki Publicznej i. Z. Arentowicza we Włocławku. Jak podkreślono na karcie tytułowej i okładce - z okazji półwiecza twórczości literackiej kujawianina. Bowiem pisarz, o podwójnym obywatelstwie (przyjmując niemieckie, zachował polskie), nigdy związków z ziemią ojczystą nie zerwał.
Najnowsza rzecz autora stanowi zbiór dziesięciu szkiców, biorących na "widelec" dokonania twórców polskich i niemieckich. Wybrane podług własnej busoli.
I tak na kartach książki - w rozmaitych kontekstach i konfiguracjach literackich (a i szerzej: kulturowych) - pojawiają się między innymi Czesław Miłosz, Fryderyk Chopin, Friedrich Hölderlin, Marcel Reich-Ranicki, Tadeusz Kwiatkowski-Cugow, Jerzy Grupiński, Johannes Poethen, Stanisław Przybyszewski oraz Else Lasker-Schuler.
Eseje - zaznacza Ch.M. Manteuffel w końcówce wprowadzenia - które zebrałem w tej książce, zacząłem pisać, gdy żyjąc daleko, po drugiej stronie rzeki granicznej, odnajdowałem sprawy łączące ziemie z oby stron rzeki. Naturalnie mowa tu o Odrze.
Tekstom tym nie można odmówić wnikliwości. Nie wspominając o zauważalnych emocjach. Czyta się je niczym swoistą spowiedź świadka doświadczanych zdarzeń kulturowych (głównie literackich) - współczesnych i minionych. Wielość szczegółów i odwołań (konteksty, cytacje, nawiązania), a też nieukrywana pasja, pozwala czytelnikowi uczestniczyć w niezłej przygodzie intelektualnej.
A skąd tytuł - jego pierwszy człon? "Dolina Fosylii"... Wymyśliłem tę dolinę, czy napotkałem? - zastanawia się pisarz w preambule książki. By dopowiedzieć poetycko nieco dalej: To Jura Szwabska. Wypiętrzyła się w formę płaskowyżu, nadając bieg dwóm strumieniom rzek. Rzeka, opuszczając miejsce swego narodzenia, nadawała nazwy skałom i drzewom, gdy musiała z łoskotem spłynąć w dół, miejsce to nazwała kaskadą, a rozłożyste łąki doliną. Otworzyły się szczeliny skał i wypłynęły z nich strumienie poprzez dolinę do tamtych potężnych rzek. Potem człowiek zaczerpnął z wody życie, a rzece nadał nazwę. Taki był początek dziejów człowieka nad rzeką, a czas, który rzece towarzyszył, człowiek nazwał historią ziemi.
Ten cytat - przy okazji - dobrze oddaje charakter i stylistykę zebranych esejów. Myślowo menadrującą - niczym żłobiąca skały woda żywa. Wciąż w ruchu.
Wypada życzyć autorowi trwania w tej pasji. Wszak pięćdziesięciolecie twórcze zobowiązuje.
Christian Medard Manteuffel "Dolina Fosylii. Polscy twórcy w krajobrazie niemieckiej kultury", Miejska Biblioteka Publiczna im. Z. Arentowicza we Włocławku, Włocławek 2013, str. 194
Wanda Skalska
Przeczytaj też wiersze Ch.M. Manteuffla w dziale "poezja", a także szkice "Wszędzie jest Polska... z niemieckiego kontekstu Miłosza" oraz "Dariusz znad Brdy, Friedrich znad Neckaru" w dziale "szkice i eseje"
