Guillaume Apollinaire, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Kazimierz Malewicz, Władysław Strzemiński
Na ogół sztuka nowoczesna odrzuca większość sposobów podobania się, wypracowanych przez wielkich twórców dawnych czasów.
Guillaume Apollinaire – właśc. Wilhelm A. Kostrowicki (1880-1918)
Jeśli cel malarstwa pozostał nadal ten sam – przyjemnością oczu, żąda się obecnie od amatora znalezienia innej przyjemności niżeli ta, jaką dać może równie dobrze widok rzeczy naturalnych.
W ten sposób zbliżamy się ku sztuce całkowicie nowej, która wobec znanego nam dotychczas malarstwa będzie tym, czym muzyka jest wobec literatury.
Będzie to malarstwo czyste, tak samo jak muzyka jest czystą literaturą.
Guillaume Apollinaire
Malarze nowocześni, tak samo jak ich poprzednicy, nie mieli zamiaru być geometrami. Można jednak powiedzieć, że dla sztuk plastycznych geometria jest tym, czym gramatyka dla literatury.
Guillaume Apollinaire
Pragnąc osiągnąć proporcje ideału, nie ograniczone jedynie do wzorów ludzkich, młodzi malarze dają nam dzieła bardziej mózgowe niż zmysłowe. Coraz bardziej oddalają się oni od dawnej sztuki złudzeń optycznych i lokalnych proporcji, aby wyrazić wielkość form metafizycznych. Dlatego to sztuka obecna, jeśli nawet nie jest bezpośrednią emanacją określonych wierzeń religijnych, posiada pewne cechy wielkiej sztuki, czyli sztuki religijnej.
Guillaume Apollinaire
Widzimy, że w samym jądrze twórczości artystycznej tkwi sprzeczność, jak w całym zresztą Istnieniu, które można jedynie w kategoriach sprzeczności pojęć opisać: jedności w wielości, ciągłości i przeżywalności, stałości i zmiany.
Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885-1939)
Po jakich strasznych bezdrożach musi błądzić artysta, nad jakimi przepaściami się przedzierać, znosząc niezrozumienie, pogardę i śmiech „znawców”, aby dojść do tego, co nazywamy potem własnym stylem, który potem, po zdobyciu przez niego straszliwej twierdzy, gdzie króluje Wieczna Tajemnica, może swobodnie imitować stado szakali sztuki: błaznów lub sprytnych businessmanów.
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Nie ma istotnej różnicy np. między prastarą sztuką chińską, tym najwspanialszym malarstwem, jakie kiedykolwiek istniało i istnieć będzie, a Picassem czy też suprematystami.
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Wszystko to, co nazywaliśmy nieistotną treścią obrazów, należy do prywatnego laboratorium artysty. Z treści tej możemy się czasem czegoś dowiedzieć, bardzo niedokładnie, o człowieku-artyście; odgadnąć proces twórczy. U podstawy tego procesu musi jednak być uczucie metafizyczne.
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Dzieło sztuki musi powstać, passez-moi l’expression grotesque, z samych najistotniejszych bebechów danego indywiduum, a w wyniku swoim musi być jak najbardziej wolne od tej właśnie „bebechowatości”. Oto recepta – jakże trudno ją wykonać.
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Nic, żadne niepowodzenie życiowe, nie jest w stanie dorównać temu niesmakowi do siebie i całego świata, tej nienawiści do samego faktu istnienia, które może wywołać u artysty nieudane dzieło.
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Iluż jest i było artystów, którzy nie wiedzieli, co tworzyli, nie mając pojęciowej formy dla opisania na innej drodze wyniku swej pracy lub przyczyn jej powstania, kryjących się w tajemniczych gąszczach najgłębszej ich istoty.
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Wydaje mi się, że malarstwo Rafaela, Rubensa, Rembrandta itd. stało się dla krytyków i społeczeństwa tylko s k o n k r e t y z o w a n i e m niezliczonych „rzeczy”, co sprawia, iż właściwa wartość tego malarstwa – odczucie, które stanowiło jego pobudkę – stała się niewidoczna. Podziwia się wyłącznie wirtuozerię przedstawienia przedmiotowego.
Kazimierz Malewicz (1879-1935)
Każda idea społeczna, jakkolwiek wielka i istotna, powstaje z odczucia głodu; każde dzieło sztuki, choćby się mogło wydawać małe i nieistotne, powstaje z malarskiego lub plastycznego odczucia. Byłby więc już czas, aby pojąc, że problemy sztuki i problemy żołądka nie idą ze sobą w parze.
Kazimierz Malewicz
Trzeba wciąż powtarzać, że tylko na drodze pod- lub nad-świadomego tworzenia artystycznego powstają absolutne, realne wartości.
Kazimierz Malewicz
Dynamiczne ślizganie się kształtu po powierzchni obrazu odrywa go od tego miejsca, gdzie się znajduje, odłącza go od obrazu, wyrzuca poza obraz. Kształty ślizgające się nie powinny istnieć na obrazie. Powinna być jedność całkowita tego, co namalowane, z powierzchnią, na jakiej te kształty są namalowane. Kształty z powierzchnią obrazu powinny tworzyć jedność całkowitą i nierozerwalną.
Władysław Strzemiński (1893-1952)
Kolor należy grupować na obrazie nie według kontrastów, nie dla rozbicia obrazu, lecz dla jego zjednoczenia i powiązania. Nie według rozbieżności kolorowych, nie według tego, co dzieli, lecz według tego, co łączy.
Władysław Strzemiński
Oderwanie się obrazu od ściany musiało spowodować rewizję pojęć malarskich. Symetria nie daje rzeczywistej budowy. Obraz symetryczny nie jest zbudowany, gdyż każdą jego oś symetrii możemy przedłużać dowolnie, aż do nieskończoności. Przez to nigdy nie daje całości skończonej i zwartej. Wypadło wysunąć nowy system budowy przez l i n i ę i k o l o r.
Władysław Strzemiński
Latarnia Morska 2 (10) 2008